Yangiliklar

   Доимий равишда бошқарма жамоаси орасидан энг яхши ходим аниқланиб, рағбатлантириб борилмоқда ҳамда бу ўзига хос анъанага айланган. Мазкур анъанани давом этирган ҳолда, Учкўприк туман адлия бўлимининг етакчи маслаҳатчиси  Юнусов Шерзод Шавкатжон ўғли 2021 йил март ойининг “энг яхши ходими” деб топилди.
У қонун хужжатларини, шунингдек соҳа фаолиятини такомиллаштириш бўйича ишлаб чиққан таклифлари, меҳнат ва ижро интизомига риоя этиши, жамоат ишларида ҳамда ҳуқуқий тарғибот тадбирларидаги фаол иштироки билан ўз ҳиссасини қўшиб келмоқда.
Фарғона вилояти адлия бошқармаси жамоаси Юнусов Шерзод Шавкатжон ўғлини ушбу эътироф билан табриклайди. Унинг келгусидаги ишларида муваффақиятлар тилайди.

  Адлия бошқармаси ҳамда туман (шаҳар) адлия бўлимлари (кейинги ўринларда - адлия органлари) томонидан Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 13 апрелдаги ПҚ-3666-сон қарори билан тасдиқланган Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлиги тўғрисидаги низом талабларига мувофиқ 2021 йил I чораги давомида қуйидаги асосий йўналишлар бўйича амалий ишлар бажарилди. Жумладан:
Адлия органларига жами 6 641 та хат ва ҳужжатлар келиб тушган бўлиб, шундан 3 509 таси ижроси таъминланди, 2 370 таси маълумот (умумлаштириш) учун қабул қилинди, 6 таси тегишлигига кўра бошқа ташкилотларга юборилди, хозирда 756 та хат ва ҳужжатлар иш юритувда (қолдиқ), шундан 44 таси доимий назоратга олинган.
Мурожаатларни кўриб чиқиш соҳасида:
Адлия органларига 2021 йил I чораги давомида 2655 та мурожаат келиб тушган. Шундан, бошқарма ва унинг тизимига бевосита 2521 та мурожаатлар келиб тушган бўлиб, ушбу мурожаатларнинг 1353 таси қаноатлантирилган, 625 тасига ҳуқуқий тушунтириш берилган, 5 та мурожаат кўрмасдан қолдирилган, 3 та мурожаат рад этилган, 136 та мурожаат тегишлилиги бўйича юборилган, 402 та мурожаат ўрганиш жараёнида.
Шунингдек, бошқарма ва тизим идораларига Ўзбекистон Республикаси Президентининг виртуал ва ҳалқ қабулхонаси орқали 2021 йил I чораги давомида 134 та мурожаат келиб тушган бўлиб, ушбу мурожаатларнинг 35 таси қаноатлантирилган, 80 тасига ҳуқуқий тушунтириш берилган, 5 та мурожаат тегишлилиги бўйича юборилган,
14 та мурожаат ўрганиш жараёнида.
Вилоят адлия бошқармаси ва унинг тизимидаги идоралар бошлиқлари томонидан шахсий қабулларда 1079 та, “Сайёр қабуллар”да 1041 та мурожаатлар қабул қилинган.
Келиб тушган шикоятлар бўйича:
Адлия бўлимларига 2021 йил давомида вилоятдаги давлат органлари ва ташкилотларининг (раҳбар ходимлари) хатти-ҳаракатлари ҳамда турли ижтимоий-иқтисодий соҳаларига доир келиб тушган жами 1290 та мурожаатлар (шикоятлар) нинг 955 таси ҳал этилди, шундан 592 таси қаноатлантирилди, 363 тасига ҳуқуқий тушунтириш берилди, 45 таси тегишлилиги бўйича ваколатли органларга юборилди, 5 таси кўрмасдан қолдирилган бўлса, 249 та мурожаатлар ўрганиш жараёнида.
Боғдод (147 та), Риштон (121 та), Тошлоқ (107 та) тумани адлия бўлимлари шикоятларни бошқа бўлимларга нисбатан кўп қабул қилган.
Адлия бўлимларига келиб тушган шикоятларнинг хусусияти бўйича таҳлил қилинса 48,3 % (493 та) меҳнат низолари, 13,3 % (136 та) ижтимоий ҳимоя, 5,2 % (53 та) ер ҳамда уй-жой, 5,1 % (52 та) коммунал тўловлар масаласини қамраб олмоқда.
Меҳнат қонунчилиги бузилиши юзасидан фуқароларнинг мурожаатлари Олтиариқ (82 та), Қува (70 та), Боғдод (66 та), Риштон
(59 та) туманларидан бошқа ҳудудларга қараганда кўпроқ келиб тушиб,
бу соҳада келиб тушган жами мурожаатларнинг қарийб 61 % ойлик иш ҳақлари ўз вақтида тўланмаслиги масаласини ёритмоқда.
Ваҳоланки, Меҳнат кодексининг 161-моддаси тартибида меҳнатга ҳақ тўлаш муддатлари жамоа шартномаси ёки бошқа локал норматив ҳужжатда белгиланади ва ҳар ярим ойда бир мартадан кам бўлиши мумкин эмаслиги кўрсатилган.
Юқоридаги қонунбузилиши ҳолатлари асосан касб-ҳунар мактаблари, Халқ таълими, Мактабгача таълим бўлимлари ходимларнинг ойлик иш ҳақи ва унга тенглаштирилган тўловлари муддатида тўланмаганлиги аниқланди.
Кўриб чиқилган мурожаатлар (шикоятлар) нинг 74,1 % ўз исботини топганлиги, соҳа мутахассислари томонидан унумли (ижодий) меҳнат қилмаганликлари, иш берувчи томонидан ходимларнинг меҳнат самарадорлиги кўрсатгичлари профессионал даражада бошқарилмаганлигидан далолат бермоқда.
Адлия органлари томонидан мурожаатларни кўриб чиқилиши натижасида давлат органлари ва ташкилотларига жами 89 та тақдимнома, судларга 311 млн 768 минг сўмлик 144 та даъво аризалари киритилиб, мурожаат муаллифларининг жами 686 млн 553 минг сўм пул маблағлари ундирилиши таъминланди.
Бундан ташқари, кўрилган ҳуқуқий чоралар натижасида жами 34 нафар мансабдорларнинг интизомий, 3 нафар шахсларнинг маъмурий жавобгарлик масалалари ҳал этилиб, маъмурий органларининг 2 та ҳужжати ижроси тўхтатилди.
Қонунчилик ижодкорлиги ва ҳуқуқни қўллаш соҳасидаги давлат сиёсатини амалга оширилишини таъминлаш соҳасида:
Адлия органлари томонидан қонунчиликни такомиллаштирга доир
28 та таклифлар ишлаб чиқилиб, белгиланган тартибда адлия вазирлигига кўриб чиқишлик учун юборилди.
Ҳисобот даврида ҳуқуқий экспертизадан ўтказиш учун жами
28 та норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар лойиҳалари келиб тушган. Улардан
21 таси (75 фоизи) ҳуқуқий экспертизадан ўтказилиб ижобий хулосалар берилган.
Ўтказилган назорат тадбирлари ва қўлланилган таъсир чоралари:
Ижтимоий-иқтисодий соҳада ҳуқуқни қўллаш амалиётини ўрганиш, инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиш ва бошқа соҳаларда ўтказилган 103 та ўрганиш ва 88 та назорат тадбирлари натижасида 510 та қонун бузилиши ҳолатлари аниқланди.
Аниқланган қонун бузилиши ҳолатларини бартараф этиш мақсадида жами 378 та тақдимнома киритилиб, маҳаллий давлат ҳокимияти органлари ва бошқа назорат қилувчи органларнинг жами 7 та хужжатлари бекор қилинди, 374 нафар айбдор шахслар интизомий жавобгарликка тортилди, шундан 10 нафари эгаллаб турган лавозимидан озод этилди.
Шунингдек, тақдимномалар асосида 551 млн. 72 минг сўм маблағлар ўз эгаларига қайтарилиши таъминланди.
Маъмурий жавобгарликка тортиш юзасидан 143 та таклиф киритилиб,
91 нафар айбдор шахслар маъмурий жавобгарликка тортилиши таъминланди.
Ҳисобот даврида жиноий жавобгарликка тортиш юзасидан 4 та таклиф тегишли идораларга киритилиб, қонун бузилиши ҳолатларини олдини олиш мақсадида вилоят бўйича жами 4 993 та огоҳномалар киритилди.
Жисмоний ва юридик шахсларни ҳуқуқларини ҳимоя қилиш мақсадида судларга жами 172 та 359 млн. сўмлик даъво аризалари киритилиб, шундан
297 млн. 862 минг сўмлик 118 та даъво аризалари қаноатлантирилди.
Жамиятда ҳуқуқий онг, ҳуқуқий маданиятни оширишга
ва қонунийликни мустаҳкамлашга йўналтирилган ҳуқуқий тарғибот ишларини амалга ошириш соҳасида:
Адлия органлари томонидан 2021 йил I чораги давомида жами
11 829 та ҳуқуқий тарғибот тадбирлари олиб борилди, шундан 5 278 таси бевосита оммавий ахборот воситалари орқали, яъни 57 таси телевиденияда, 53 таси радиода, 54 таси газета ва журналларда, 5 114 таси веб-сайт орқали амалга оширилди.
Хусусан, жойларда “Аёллар дафтари”га киритилган хотин-қизлар, муаммолари мавжуд аёллар, шунингдек тадбиркор аёлларга ҳуқуқий маслаҳатлар бериб борилди.
Натижада, ҳисобот даврида жами 2192 нафар хотин-қизларга ҳуқуқий маслаҳатлар берилди, шундан 20 нафари тазйиқ ва зўравонликдан жабрланганлар, 648 нафари оғир ҳаётий шароитга тушиб қолганлар, 5 нафари пробация рўйхатида турганлар, 182 нафари нотинч оилалардаги аёлларни ташкил этади.
Шунингдек, адлия органлари томонидан ҳамкор ташкилотлар билан биргаликда “маҳаллабай” ишлаш тизими доирасида жорий йилнинг
12 февраль ва 12 март кунлари барча туман (шаҳар)лардаги маҳаллаларда “Ҳуқуқий ахборот куни” лойиҳаси асосида ҳуқуқий тарғибот тадбирлари ташкил қилинди.
Жумладан, тадбирларда суд органлари, туман (шаҳар) ҳокимликлари, давлат хизматлари марказлари, бандлик органлари, хусусий нотариуслар, адвокатлар, “Мадад” ННТ ҳуқуқий маслаҳат бюроси, Фуқаролик ҳолати далолатномаларини ёзиш органлари, БТПЖ, тижорат банклари, маҳалла ва оилани қўллаб қувватлаш бўлимлари ва бошқа ташкилот масъуллари иштирок этишди.
Ўтказилган тадбирлар давомида вилоят бўйича 3460 нафардан ортиқ аҳоли вакиллари иштирок этган бўлса, 202 нафар фуқароларнинг мурожаатлари адлия органлари иш юритувига қабул қилинди, 2067 нафар фуқароларга (уй-жой, ижтимоий нафақалар, кредит олиш, ер участкаси олиш ва бошқалар) адлия бошқармаси, адвокатлар, нотариуслар, ФҲДЁ органлари ва бошқа ташкилотлар томонидан ҳуқуқий тушунтиришлар берилди, 157 нафар фуқароларимизга сайёр давлат хизматлари кўрсатилди, 50 та нотариал ҳаракатлар маҳаллаларнинг ўзида амалга оширилди, бандлик органлари томонидан 25 нафар фуқаролар ишга жойлаштирилди
ва 111 нафар ишсиз аёллар ва ёшларга ишга жойлашиш юзасидан йўлланмалар берилди, тижорат банкларига кредит ажратиш юзасидан
24 та мурожаат қабул қилинди.
Бундан ташқари, жорий йилнинг февраль-март ойларида “Ватан мактаб остонасидан бошланади” тамойили асосида туман (шаҳар) халқ таълими бўлими тасарруфидаги умумий ўрта таълим мактаблари педагог ходимларининг ҳуқуқий онг ва маданиятини ошириш, уларга соҳага ҳамда меҳнат қонунчилигига оид норматив-ҳуққий хужжатлар мазмун-моҳияти
ва аҳамиятини тушунтириш юзасидан тарғибот тадбири ўтказилди
ва оммавий ахборот воситаларида кенг ёритилди.
Қонун ҳужжатларини давлат органлари ва ташкилотларига етказиш соҳасида:
Ҳисобот даврида 273 та норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар келиб тушган бўлиб, Вазирлар Маҳкамаси томонидан тасдиқланган рўйхат бўйича 679 та давлат органлари ва ташкилотларига 5 020 маротаба етказилиши таъминланди.
Келиб тушган норматив-ҳуқуқий ҳужжатларнинг 18 таси Ўзбекистон Республикаси қонунлари, 19 таси Ўзбекистон Республикаси Президенти фармони, 50 таси Ўзбекистон Республикаси Президенти қарори, 123 таси Вазирлар Маҳкамаси қарорлари, 41 таси вазирликлар, давлат қўмиталари
ва идораларининг буйруқлари ҳамда қарорлари, 22 таси маҳаллий давлат ҳокимияти органлари қарорларини такшил қилди.
Нодавлат нотижорат ташкилотлар соҳасида:
Ҳисобот даврида бошқарма томонидан 215 та диний ташкилотлар давлат рўйхатига олинган бўлиб, шундан 201 таси ислом динига мансуб бўлса 14 таси эса ноисломий диний ташкилотларидир.
Шунингдек, вилоятда жами 777 та нодавлат нотижорат ташкилотлари давлат ва ҳисоб рўйхатидан ўтиб фаолият юритиб келмоқда.
Мазкур нодавлат нотижорат ташкилотларидан 481 таси давлат рўйхатига, шундан 354 таси ННТнинг юридик шахс мақомига эга бўлган алоҳида бўлинмаси сифатида рўйхатга олинган, 296 та ННТлар ҳисоб рўйхатига олинган.
Бундан ташқари, бошқармада 21 та доимий фаолият кўрсатувчи ҳакамлик судлари рўйхатга олинган.
2021 йилнинг I чораги давомида вилоят ҳудудида фаолият кўрсатаётган диний ҳамда нодавлат нотижорат ташкилотлари томонидан амалдаги қонунчиликка ва ўз устав фаолиятларига риоя этишлари юзасидан жойларда жами 2 та ўрганишлар ўтказилди.
Ўтказилган ўрганишлар натижасида жами 34 та қонун бузилиши ҳолатлари аниқланди.
Аниқланган қонун бузилиши ҳолатлари, унинг келиб чиқиш сабаблари
ва бунга имконият яратиб бераётган шарт-шароитларни бартараф этиш юзасидан 2 та тақдимномалар киритилди, киритилган таъсир чораларга асосан 1 нафар айбдор ходимга нисбатан “ҳайфсан” интизомий жазо чораси қўлланилди.
Бошқарма томонидан 799 та нодавлат нотижорат ташкилотлари,
215 та диний ташкилотларининг ҳисоботлари таҳлил этилди ва таҳлил натижаси бўйича нодавлат нотижорат ташкилотларнинг мансабдор шахсларга жами 10 та маъмурий баённома расмийлаштирилди ҳамда
2 та (1 та нодавлат нотижорат ташкилоти ва 1 та диний ташкилотга) тақдимнома киритилди.
Қўлланилган таъсир чоралари натижасида 5 нафар нодавлат нотижорат ташкилотлари мансабдор шахслари маъмурий жавобгарликка тортилдива 11 нафар айбдор ходимга нисбатан “ҳайфсан” интизомий жазо чораси қўлланилди.
Шунингдек, жорий йилнинг 11 март куни бошқарма томонидан Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2021 йил 4 мартдаги
“2021-2025 йилларда фуқаролик жамиятини ривожлантириш концепциясини тасдиқлаш тўғрисида”ги ПФ-6181-сон Фармони ва 2021 йил 3 мартдаги “Нодавлат нотижорат ташкилотларини давлат томонидан қўллаб-қувватлаш, уларнинг фаолияти эркинлиги, ҳуқуқлари ва қонуний манфаатлари ҳимоя қилинишини таъминлашга оид қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги
ПҚ-5012-сон қарори мазмун-моҳиятини нодавлат нотижорат ташкилотларига етказиш юзасидан семинар ўтказилди.
Нотариат ва адвокатура соҳасида:
Бугунги кунда вилоятдаги 75 та хусусий амалиёт билан шуғулланувчи нотариуслар фаолият юритиб келмоқда. Шу билан бирга, 147 та адвокатлик тузилмаларида 307 та адвокатлар фаолият юритиб келмоқда.
Юридик хизмат фаолиятини мувофиқлаштириш соҳасида:
Вилоятда 277 та ташкилотда Вазирлар Маҳкамаси томонидан белгиланган мезонларга асосан 278 та юридик хизмат штат бирликлари ташкил этилган. Ҳисобот якуни ҳолатига 237 та юридик хизмат ходими амалда ишлаб келмоқда.

Ташкилий-назорат ва
таҳлил ишлари бўлими

Президентимиз томонидан 2020 йилнинг 20 октябрь куни имзоланган “Аҳоли бандлиги тўғрисида”ги қонун ушбу долзарб муаммолар ечими йўлида муҳим дастуриламал бўлди.
Мазкур қонун соҳадаги мавжуд муаммоларнинг ҳуқуқий ечимига қаратилгани билан аҳамиятлидир. Қонун 19 боб, 621 та моддадан иборат. У тўғридан-тўғри амалиётда ишлайдиган хусусиятга эга бўлиб, амалдаги 3 та қонун, Президентимизнинг 12 та фармон ва қарори ҳамда Вазирлар Маҳкамаси томонидан бандлик ва меҳнат бозорини тартибга солиш, ташқи меҳнат миграцияси билан боғлиқ масалаларга оид қабул қилинган 40 дан зиёд меъёрий ҳужжатда кўзда тутилган ҳуқуқий нормаларни, тизимдаги сўнгги ислоҳотларни, янги молиявий механизмларни ўзида ифода этган.
Қонунда соҳага комплекс ёндашиш мақсадида барча давлат органлари ва ташкилотларнинг вазифалари белгилаб берилди. Жумладан, биринчи маротаба Вазирлар Маҳкамаси, Ташқи меҳнат миграцияси агентлиги, ишга жойлаштириш бўйича агентликлар ҳамда аутстаффинг хизматларини кўрсатувчи иш берувчиларнинг соҳадаги вазифалари белгиланди. Ишга жойлаштириш бўйича агентлар аҳолининг ишга жойлашишига кўмаклашишга доир ишларни маҳаллий меҳнат органлари билан тузилган шартномалар асосида бажарувчи жисмоний шахслардир. Уларга Бандликка кўмаклашиш давлат жамғармаси маблағлари ҳисобидан белгиланган тартибда ҳамда миқдорларда рағбатлантирувчи хусусиятга эга тўловлар бериш кўзда тутилган.
Аутстаффинг иш берувчи томонидан ўз ходимларини уларнинг розилиги билан бошқа юридик шахсларга ушбу ходимлар томонидан иш берувчи ва унинг ходими ўртасида тузилган меҳнат шартномаларида, жамоа келишувларида белгиланган меҳнат вазифаларини бажариш учун вақтинчалик юбориш йўли билан кўрсатиладиган хизматлар тури ҳисобланади.
Қонунда иш ўринларини ташкил этишга доир давлат буюртмасини шакллантириш, давлат буюртмасига мувофиқ иш ўринлари ташкил этилишини давлат томонидан қўллаб-қувватлаш белгиланди. Иш ўринларини ташкил этишга доир буюртмани олган ташкилотларга Бандликка кўмаклашиш давлат жамғармасидан ссуда ажратилади. Ссуда 3 йилгача муддатга миллий валютада берилади ва битта иш ўрни учун базавий ҳисоблаш миқдорининг 50 бараваридан ошиб кетиши мумкин эмас.
Маҳаллий меҳнат органларига мурожаат этган иш қидираётган ва ишсиз шахсларга кўрсатиладиган хизматлар сони 7 тадан 16 тага кўпаймоқда. Иш қидираётган шахсларни меҳнат органлари томонидан рўйхатга олиш ва ҳисобдан чиқариш, ишга жойлаштириш билан боғлиқ жараёнлар соддалаштирилди. Шу билан бирга, ҳужжатда ижтимоий ҳимояга муҳтож, иш топишда қийналаётган ва меҳнат бозорида тенг шароитларда рақобатлаша олмайдиган шахсларни ишга жойлаштириш бўйича қўшимча кафолатлар алоҳида моддаларда очиб берилмоқда.
Аҳолининг ижтимоий эҳтиёжманд тоифаларини ишга жойлаштириш тартибга солинмоқда, жумладан, ижтимоий эҳтиёжманд аҳоли тоифалари кенгайтирилиб, уларга 14 ёшга тўлмаган болалари ва ногиронлиги бўлган болалари бор ёлғиз ҳамда кўп болали ота-оналар киритилди. Ижтимоий муҳофазага муҳтож шахсларни белгиланган энг кам сондан ортиқча ишга қабул қилган иш берувчиларга ҳар бир ишга қабул қилган ходим учун 12 ой давомида субсидиялар ажратилиши белгиланди. Қонунга ишсиз шахсларни ҳар томонлама қўллаб-қувватлашга оид нормалар киритилди. Жумладан, ишсизлик нафақаси миқдори 2,5 баробар оширилди. Барча тоифадаги ишсиз шахсларга ишсизлик нафақаси 12 ойлик давр ичида 26 календарь ҳафта давомида тўланиши белгиланди. Олдинги тартибга кўра, нафақа илгари ишламаган ва биринчи бор иш қидираётганларга 12 ойлик давр мобайнида 13 календарь ҳафта тўланарди.
Амалдаги қонунда бўлмаган, ишсиз шах-сларни ва иш қидираётган шахсларни касбга тайёрлаш, қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш аҳоли бандлиги соҳасидаги давлат сиёсатининг асосий йўналишларидан бири сифатида белгиланди. Касбга тайёрлаш, қайта тайёрлаш ёки малака ошириш даврида ишсиз шахсларга Бандликка кўмаклашиш давлат жамғармаси ҳисобидан 26 календарь ҳафтагача муддатга стипендия тўланиши кўзда тутилган. Стипендияларнинг миқдори 2-2,5 баробаргача ошмоқда. Масалан, ишдан ва иш ҳақидан охирги 12 ойликда маҳрум бўлганларга — аввалги иш жойидаги ўртача ойлик иш ҳақи-нинг 75 фоизидан, лекин меҳнатга ҳақ тўлашнинг энг кам миқдоридан кам бўлмаган ва ўртача иш ҳақидан кўп бўлмаган миқдордаги стипендия тўланади. Олдинги тартибга кўра, бундай шахсларга меҳнатга ҳақ тўлаш энг кам миқдорининг 35,2 фоизидан оз бўлмаган миқдорда бўлган.
Мазкур қонунда амалдагисида мавжуд бўлмаган бир қатор янги тушунчалар алоҳида моддада берилган. Ўзини ўзи иш билан банд қилиш, “Ягона миллий меҳнат тизими” идоралараро дастурий комплекси, касбий малака, билим ва кўникмаларни ривожлантириш миллий тизими, малакани баҳолаш ва бошқалар шулар жумласидан.
Қонунга кўра, жисмоний шахсларга енгил конструкцияли иссиқхоналар қуриш учун ажратиладиган субсидиялар миқдори — базавий ҳисоблаш миқдорининг ўттиз бараваригача, уруғлик, кўчат олиш учун — базавий ҳисоблаш миқдорининг уч бараваригача, суғориш воситалари харид қилиш учун — базавий ҳисоблаш миқдорининг ўн бараваригача миқдорда оширилди.
Иш берувчиларни рағбатлантириш механизмлари аниқ нормаларда берилаётгани эътиборга молик. Субсидия бандликни рағбатлантириш ва тадбиркорликка жалб этиш учун Бандликка кўмаклашиш давлат жамғармасининг маблағлари ҳисобидан кўрсатиладиган молиявий кўмакдир.
Субсидиялар иш берувчиларга маҳаллий меҳнат органларининг йўлланмаси бўйича ишга қабул қилинган ходимларни касбга тайёрлаш, қайта тайёрлаш ёки уларнинг малакасини оширишга доир харажатларнинг ўрнини қоплаш учун — ҳар бир ходимга олти ой давомида ҳар ой меҳнатга ҳақ тўлаш энг кам миқдорининг бир ярим бараваригача бўлган миқдорда ажратилади.
Хорижда меҳнат фаолиятини олиб бораётган фуқароларни ҳуқуқий ва ижтимоий ҳимоя қилиш масалалари амалдаги қонунда берилмаган эди. Янги қонуннинг алоҳида бобида фуқароларнинг чет элларда ишлаш ҳуқуқи, чет элда ишлаш тартиби, меҳнат мигрантларининг кенг қамровли маълумотлар базасини шакллантириш, уларнинг кетишдан олдинги тайёргарлиги, мониторинги, моддий ва ижтимоий ҳимояси каби бандликнинг комплекс масалалари акс эттирилган.
Умуман айтганда, бугунги кунда ўта долзарб бўлиб турган бандлик соҳасидаги муаммоларни ҳал қилишда мазкур ҳужжат ҳуқуқий асос бўлиб хизмат қилади.


Ташкилий назорат ва таҳлил
бўлими етакчи маслаҳатчиси
И.Абдулазизов

Транспорт воситалари қуйидаги даврийликка мувофиқ техник кўрикдан ўтказилиши керак тижорат асосида йўловчилар ташувчи енгил автомобиллар, автобуслар, троллейбуслар, трамвайлар ва ўриндиқлар сони 8 та ва ундан ортиқ бўлган (ҳайдовчининг ўрнидан ташқари), одамларни мунтазам ташиш учун жиҳозланган юк автомобиллари, йирик габаритли, оғир вазнли ва хавфли юкларни ташиш учун махсус транспортлар ва уларнинг тиркамалари – бир йилда икки марта;
. ишлаб чиқарилганига 6 йилдан кўп бўлмаган транспортлар – икки йилда бир марта;
. ишлаб чиқарилганига 6 йилдан ортиқ бўлган, шунингдек ишлаб чиқарилган вақти аниқ бўлмаган транспортлар – бир йилда бир марта;
. тиркамалар техник кўрикка транспорт воситаси – шатакчи учун белгиланган муддатларда;
. навбатдаги техник кўрикдан ўтказишнинг илгари ўрнатилган муддатларидан қатъи назар, уларни ДЙҲХХ органларида рўйхатдан ўтказиш (қайта рўйхатдан ўтказиш) вақтида.
. Янги транспортлар ДЙҲХХ органларида рўйхатдан ўтказишда техник кўрикдан ўтказилмайди.

                                                                                          МАЪЛУМОТНОМА
Фарғона вилоят адлия бошқармаси Ташкилий-назорат ва таҳлил ишлари бўлими томонидан бошқарма ҳамда туман (шаҳар) адлия бўлимларига 2021 йил I чораги давомида мурожаатлар келиб тушиши
ва уларнинг кўриб чиқилиши ҳолати таҳлил қилиб чиқилди.
Хусусан, бошқарма ва туман (шаҳар) адлия бўлимларига 2021 йил
I чораги давомида 2655 та мурожаат келиб тушган. Шундан, бошқарма ва унинг тизимига бевосита 2521 та мурожаатлар келиб тушган бўлиб, ушбу мурожаатларнинг 1353 таси қаноатлантирилган, 625 тасига ҳуқуқий тушунтириш берилган, 5 та мурожаат кўрмасдан қолдирилган, 3 та мурожаат рад этилган, 136 та мурожаат тегишлилиги бўйича юборилган, 402 та мурожаат ўрганиш жараёнида.
Шунингдек, бошқарма ва тизим идораларига Ўзбекистон Республикаси Президентининг виртуал ва ҳалқ қабулхонаси орқали
2021 йил I чораги давомида 134 та мурожаат келиб тушган бўлиб, ушбу мурожаатларнинг 35 таси қаноатлантирилган, 80 тасига ҳуқуқий тушунтириш берилган, 5 та мурожаат тегишлилиги бўйича юборилган,
14 та мурожаат ўрганиш жараёнида.
Вилоят адлия бошқармаси ва унинг тизимидаги идоралар бошлиқлари томонидан шахсий қабулларда 1079 та, “Сайёр қабуллар”да 1041 та мурожаатлар қабул қилинган.

Келиб тушган шикоятлар бўйича:
Адлия бўлимларига 2021 йил давомида вилоятдаги давлат органлари
ва ташкилотларининг (раҳбар ходимлари) хатти-ҳаракатлари ҳамда турли ижтимоий-иқтисодий соҳаларига доир келиб тушган жами 1290 та мурожаатлар (шикоятлар) нинг 955 таси ҳал этилди, шундан 592 таси қаноатлантирилди, 363 тасига ҳуқуқий тушунтириш берилди, 45 таси тегишлилиги бўйича ваколатли органларга юборилди, 5 таси кўрмасдан қолдирилган бўлса, 249 та мурожаатлар ўрганиш жараёнида.
Боғдод (147 та), Риштон (121 та), Тошлоқ (107 та) тумани адлия бўлимлари шикоятларни бошқа бўлимларга нисбатан кўп қабул қилган.
Адлия бўлимларига келиб тушган шикоятларнинг хусусияти бўйича таҳлил қилинса 48,3 % (493 та) меҳнат низолари, 13,3 % (136 та) ижтимоий ҳимоя, 5,2 % (53 та) ер ҳамда уй-жой, 5,1 % (52 та) коммунал тўловлар масаласини қамраб олмоқда.
Меҳнат қонунчилиги бузилиши юзасидан фуқароларнинг мурожаатлари Олтиариқ (82 та), Қува (70 та), Боғдод (66 та), Риштон
(59 та) туманларидан бошқа ҳудудларга қараганда кўпроқ келиб тушиб,
бу соҳада келиб тушган жами мурожаатларнинг қарийб 61 % ойлик иш ҳақлари ўз вақтида тўланмаслиги масаласини ёритмоқда.
Ваҳоланки, Меҳнат кодексининг 161-моддаси тартибида меҳнатга ҳақ тўлаш муддатлари жамоа шартномаси ёки бошқа локал норматив ҳужжатда белгиланади ва ҳар ярим ойда бир мартадан кам бўлиши мумкин эмаслиги кўрсатилган.
Юқоридаги қонунбузилиши ҳолатлари асосан касб-ҳунар мактаблари, Халқ таълими, Мактабгача таълим бўлимлари ходимларнинг ойлик иш ҳақи ва унга тенглаштирилган тўловлари муддатида тўланмаганлиги аниқланди.
Хусусан, фуқаролар Хамдамова Амина ва Мирзакаримова Мукаррамхонлар ариза билан мурожаат қилишиб, ўз аризаларида Риштон туман Саноат касб-ҳунар коллежида ўқитувчи бўлиб ишлаганлиги, Ўзбекистон Республикаси Президентининг 5812-сонли Фармонига асосан Фарғона вилояти касбий таълимни ривожлантириш ва мувофиқлаштириш худудий бошқармасининг 56-к-сонли буйруғи билан М.Мирзакаримова билан, 88-к-сонли буйруқ билан А.Хамдамовалар билан тузилган меҳнат шартномалари бекор қилинганлини, бироқ меҳнат шартномаси бекор қилинган кунга қадар тўланиши лозим бўлган иш ҳақлари тўлаб берилмаганлиги бўйича мурожаат қилишган.
Мазкур мурожаатлар юзасидан Риштон тумани 1-сон касб-ҳунар мактабига тегишли тартибда қайта ҳисоб китоб ишларини амалга ошириш юзасидан тақдимнома киритилди.
Аниқланган ҳужжатларга асосан 17 январ 2021 йилдаги №2/3 буйруғи билан М.Мирзакаримовага 2020 йил январ ойидан 29 майгача бўлган иш даври учун касб-ҳунар коллежи директори лавозимида иш ҳақи, ўртача бир ойлик иш ҳақи миқдорида ишдан бўшатиш нафақаси, 10 кун миқдорида фойдаланмаган меҳнат таътили учун 8 937 338 сўм ундирилиб берилди. Шунингдек, А.Хамдамовага 2020 йил январ ойидан 29 майгача бўлган иш даври учун бош ҳисобчи лавозимида иш ҳақи, ўртача бир ойлик иш ҳақи миқдорида ишдан бўшатиш нафақаси, 10 кун миқдорида фойдаланмаган меҳнат таътили учун 8 175 994 сўм ундириб берилди.
Ижтимоий ҳимояга доир қонунлар ижроси юзасидан келиб тушган мурожаатларнинг асосий қисми Бюджетдан ташқари пенсия жамғармалари (мансабдор шахслари) нинг хатти-ҳаракатлари юзасидан бўлмоқда.
Хусусан, Риштон тумани, Тошоғолиқ МФЙ, Э.Бадалбаев кўчаси,
1-уйда яшовчи фуқаро Х.Қодирова туман адлия бўлимига мурожаат қилиб, ўз мурожаатида туман халқ банки ходимлари томонидан пенсия пулини тарқатишда лоторея тарқатиб, эвазига пенсия пулидан мажбурий равишда ушлаб қолинаётганлигидан норозилигини баён этган. Риштон туман адлия бўлими томонидан Х.Қодированинг мурожаати қонунда белгиланган тартибда ўрганиб чиқилиб, ушбу ҳолат юзасидан Бюджетдан ташқари пенсия жамғармаси Риштон туман бўлимига тақдимнома киритилди. Ушбу тақдимнома ижроси юзасидан халқ банкининг 2 нафар масъул ходимларига нисбатан “хайфсан” интизомий жазо чораси қўлланилиб, ушбу қонунбузилиш ҳолатига чек қўйилиб, фуқаронинг мурожаати қаноатлантирилди.
Ер ҳамда уй-жойга доир қонун ҳужжатлари ижроси юзасидан келиб тушган мурожаатларнинг кўп қисми Кадастр агентлиги Фарғона вилоят бошқармаси туман (шаҳар) бўлимлари ҳамда маҳаллий ҳокимликларининг ҳаракати (ҳаракатсизлиги) юзасидан бўлиб, жойларда Уй-жой кодекси,
Ер кодекси, Вазирлар Маҳкамасининг 2019 йил 16 ноябрдаги 911-сон қарори ҳамда соҳага оид бошқа қонун ҳужжатлари талаблари бузилганликларини кўрсатади.
Хусусан, бошқарма томонидан Қува тумани, Ўзбекистон МФЙ, Беруний кўчаси, 6-уйда яшовчи фуқаро И.Каримованинг савдо дўкони давлат ва жамоат эҳтиёжи учун олиб қўйилиб, 20 миллион сўм миқдордаги компенсация пул маблағлари тўланмаётганлигидан норози бўлиб қилган мурожаати юзасидан Қува тумани ҳокимлигига 2021 йил 29 январь куни бажарилиши мажбурий бўлган тақдимнома киритилди ҳамда ушбу маблағларни ундирилиши таъминланди.
Кўриб чиқилган мурожаатлар (шикоятлар) нинг 74,1 % ўз исботини топганлиги, соҳа мутахассислари томонидан унумли (ижодий) меҳнат қилмаганликлари, иш берувчи томонидан ходимларнинг меҳнат самарадорлиги кўрсатгичлари профессионал даражада бошқарилмаганлигидан далолат бермоқда.
Адлия органлари томонидан мурожаатларни кўриб чиқилиши натижасида давлат органлари ва ташкилотларига жами 89 та тақдимнома, судларга 311 млн. 768 минг сўмлик 144 та даъво аризалари киритилиб, мурожаат муаллифларининг жами 686 млн 553 минг сўм пул маблағлари ундирилиши таъминланди.
Бундан ташқари, кўрилган ҳуқуқий чоралар натижасида жами
34 нафар мансабдорларнинг интизомий, 3 нафар шахсларнинг маъмурий жавобгарлик масалалари ҳал этилиб, маъмурий органларининг 2 та ҳужжати ижроси тўхтатилди.
Шунингдек, “Жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари тўғрисида”ги қонуннинг 35-моддасига асосан ҳар чоракда мурожаатлар мурожаатлар билан ишлашнинг умумий кўрсаткичлари, мурожаатларда тез-тез кўтарилган масалалар, мурожаатларни кўриб чиқиш якунлари бўйича аниқланган асосий камчиликлар ва қоида бузарликлар, жисмоний ва юридик шахсларнинг ҳуқуқлари, эркинликлари ва қонуний манфаатлари, шунингдек жамият ва давлат манфаатлари бузилишини келтириб чиқарувчи сабабларни бартараф этиш бўйича таҳлил қилиниб, тизим идоралари ва тегишли ташкилотларга таҳлилий маълумотлар етказилиб келинмоқда.
Жумладан, ҳисобот даврида ўтказилган таҳлилларга кўра бошқарма
ва унинг тизимидаги идораларга келиб тушган мурожаатлар аксарияти меҳнат низолари, ойлик иш ҳақи, коммунал тўловлар ҳамда ерга доир қонун ҳужжатлари юзасидан бўлганлиги аниқланиб, маъсул ташкилотларга соҳага доир кўплаб шикоятлар келиб тушаётганлиги ҳамда уларни олдини олиш бўйича зарур чора-тадбирларни амалга ошириш белгиланганлиги маълум қилинади.
Ташкилий-назорат ва
таҳлил ишлари бўлими

Фарғона вилоят адлия бошқармаси томонидан жорий йилнинг 30 март куни Фарғона шаҳар, Ал-Фарғоний марказий боғида “Муаммо ва ечим” шиори остида “Адлия сайли” ҳуқуқий, маданий ва маърифий тарғибот тадбири ўтказилди.
Тадбирга 20 дан ортиқ давлат органлари ва ташкилотлари жалб этилди. Тадбирда адлия бошқармаси, давлат хизматлари маркази, бандлик органлари, пенсия жамғармаси, Ёшлар иттифоқи, Ёшлар ишлари агентлиги, вилоят ОИТСга қарши кураш маркази, соғлиқни сақлаш бошқармаси, вилоят Темурбеклар мактаби ва юридик техникуми, хусусий нотариуслар, адвокатлар, “Мадад” ННТ ҳуқуқий маслаҳат бюроси, ННТ шаклидаги корейс, немис, слявян, татар, тожик, қирғиз ва турк миллий маданий марказлари, халқ ҳунармадчилик марказлари иштирок этди.
Мутасаддилар томонидан аҳолининг уй-жой, ижтимоий нафақалар, кредит ва микроқарз олиш тартиби, ер участкаси олиш ногиронларга берилган имтиёзлар, ногиронликни белгилаш ва тиббий-ижтимоий меҳнат экспертизаси, иш билан таъминлаш, ҳақи ундириш ва бошқа меҳнат муносабатлар, уй-жой, шунингдек ихтисослаштирилган уйлар (ётоқхона, интернат, болалар уйлари ва бошқа маҳсус уйлар) билан таъминлаш, ер майдони ажратмаслик ёки асоссиз олиб қўйиш, ер майдонини ўзбошимчалик билан эгаллаб олиш, аҳоли уй-жойларини таъмирлаш масалалари бўйича саволларига батафсил тушунтиришлар берилди.
Бундан ташқари, 7 ёшдан 70 ёшгача бўлган 400 дан ортиқ аҳоли вакиллари томонидан конституция ва қонунларни билиш юзасидан адлия бошқармаси томонидан ташкил этилган тестлар ечилиб, ғолиб  иштирокчилар  бошқарманинг эсдалик совғалар билан тақдирландилар.
500 га яқин фуқароларга  бугунги кунда долзарб бўлган ҳуқуқий  ахборот материаллари, яъни флаер, буклет ва ҳуқуқий қўлланмалар тарқатилди.
Бундан ташқари Юридик техникум ўқувчилари томонидан “Street law” лойиҳаси доирасида марказий боғ ва шаҳар Деҳқон бозори ҳудудида аҳолига ёшлар ўртасидаги жиноятчиликни олдини олиш, уларни оммавий маданият ва бошқа ёт ғоялардан ҳимоя қилиш, тадбиркорликка кенг жалб этиш ҳамда китобхонлик маданиятини шакллантириш ва уларни ҳуқуқий саводхонлигини ошириш, ҳозирги кунда ёшлар берилаётган кенг имкониятлар юзасидан тушунтиришлар берилиб, флаер ва буклетлар тарқатилди.
Тадбир давомида ташриф буюрувчилар шаҳар маданият бўлими, Ёшлар иттифоқи вилоят бошқармаси, милллий маданий марказлар ходимлари томонидан ижро этилган қўшиқ ва рақслар ҳамда Темурбеклар мактаби ўқувчилари томонидан ижро этилган кўргазмали чиқишлар сайл иштирокчиларида катта таассурот қолдирди.

«Бюрократияга яна бир жиддий зарба» - Адлия вазири ўринбосари президентнинг бюрократик тўсиқларни бартараф этиш бўйича фармони ҳақида
Адлия вазири ўринбосари Худоёр Мелиев президентнинг «Аҳоли ва тадбиркорлик субъектларига давлат хизматларидан фойдаланишда янада қулай шароитлар яратиш, бу борада бюрократик тўсиқларни қисқартириш бўйича қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида»ги фармони туфайли аҳолига яратиладиган енгилликлар ҳақида фикр юритди.

Бюрократик тўсиқларни бартараф этиш масаласига Адлия вазирлиги ўз фаолиятининг устувор вазифаларидан бири сифатида эътибор беради.

Вазирлик томонидан олиб борилган тадқиқот, ўрганишлар, фуқаролар мурожаатларининг таҳлили шуни кўрсатмоқдаки, ортиқча бюрократик тартиб-таомилларни қисқартириш, давлат хизматини олишда фуқароларга юқори даражада қулайликни таъминлаш зарур. Бунинг учун вазирлик хорижий тажриба ва тенденцияларни эътиборга олган ҳолда такомиллаштирувчи замонавий таклифларни мунтазам ишлаб чиқиб киритиб бормоқда.

Бюрократияга қарши курашишда энг катта ғов бюрократлар ва бюрократик тартиб-таомилларнинг ўзидир.

Ҳуқуқ ижодкорлиги ўз мазмун-моҳиятига кўра ижобий маънодаги бюрократик жараён ҳисобланади. Бирор-бир ғояни лойиҳа шаклида алоқадор вазирлик ва идораларга киритар экансиз, уни ҳимоя қилишингиз, уларни ишонтиришингиз керак бўлади.

Энди тасаввур қилинг, лойиҳангизда ўша вазирлик ва идораларда мавжуд бўлган аслида кераксиз, идоравий манфаатга хизмат қиладиган, коррупциявий хатари бор ваколатлар ва тартиб-таомилларни бекор қилишни таклиф этяпсиз. Улар буни қандай қабул қилади? Бундай паллада қарор қабул қилувчининг позицияси, иродаси ўта муҳим аҳамиятга эга.

Бюрократияга қарши курашиш, уларни қисқартириш нима учун зарур? Жавоби кундек равшан бўлса-да, аниқроқ тасаввур қилиш учун айрим маълумотларга тўхталсак.

Жаҳон банки тадқиқотига кўра, ҳозирда Ўзбекистонда йирик корхоналар раҳбарлари вақтининг 31 фоизи, кичик корхоналар раҳбарлари вақтининг 26 фоизи бюрократик масалаларни ҳал қилиш, давлат органлари ҳамда ҳокимликлар билан муносабатларга киришиш учун сарфланаётгани қайд этилган. Ваҳоланки, ушбу вақт самаралироқ тарзда, масалан, ишлаб чиқариш ҳажмини кўпайтиришга, иш самарадорлигини оширишга ва корхоналар тушумларини ошириш масалаларига сарфланиши мумкин эди.

Экспертларнинг фикрига кўра, дунё бўйича бюрократик қоидаларга риоя этишга сарфланадиган харажатлар жаҳон ЯИМнинг 17-20 фоизини ташкил этади. Хусусан, АҚШда ЯИМнинг 17 фоизини, яъни 3 трлн долларни ташкил этади.

Давлат раҳбарининг куни кеча қабул қилган «Аҳоли ва тадбиркорлик субъектларига давлат хизматларидан фойдаланишда янада қулай шароитлар яратиш, бу борада бюрократик тўсиқларни қисқартириш бўйича қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида»ги фармони бу соҳадаги тизимли изчил сиёсатнинг ифодаси бўлди.

Фармон маъмурий тартиб-таомилларда аҳоли, тадбиркорлик субъектларининг манфаатларига кўпроқ хизмат қиладиган муҳим қоидаларни қамраб олган. Фармон ўз мазмун-моҳиятига кўра бюрократияга қарши курашнинг сифат жиҳатдан иккинчи босқичининг ҳуқуқий асосини яратди дейишимиз мумкин.

Бу йўналишда биринчи босқич Ўзбекистон Республикаси президентининг 2019 йил декабрда қабул қилинган «Бюрократик тўсиқларни янада қисқартириш ҳамда давлат органлари ва ташкилотлари фаолиятига замонавий бошқарув тамойилларини жорий қилиш чора-тадбирлари тўғрисида» қарори бўлди.

Ушбу қарорнинг ижроси таҳлил қилингач, давлат билан фуқаролар ва бизнес ўртасидаги аҳамиятини йўқотган тартиб-таомилларни янада соддалаштириш эҳтиёжи мавжудлиги аниқлашди. Шу нуқтайи назардан келиб чиқиб қайд этилган фармон лойиҳаси ишлаб чиқилди ва киритилди.

Фармон билан ушбу ҳолатларга барҳам бериш, давлат хизматлари кўрсатишни янада такомиллаштиришга қаратилган бир қатор принципал янгиликлар, қоидалар жорий этилмоқда.

Хусусан, 130дан ортиқ маъмурий тартиб-таомиллар енгиллаштирилмоқда, 460дан ошиқ қонун ҳужжатларида кўрсатилган 18 турдаги ҳужжатлар ва маълумотлар давлат органлари томонидан фуқаролардан талаб қилиниши бекор қилинмоқда. Эндиликда давлат органлари бу ҳужжатларни ваколатли давлат ташкилотидан (10та ташкилот) «Электрон ҳукумат» платформаси орқали олиши зарур.

Натижада йилига ўртача 1,5 миллиондан ортиқ фуқаро овора бўлишининг олди олинади ва уларнинг 22 млрд сўмдан ортиқ маблағи тежалади ҳамда ушбу маблағлар фуқароларнинг ўзида қолишига эришилиши прогноз қилинмоқда.

Биргина наркология диспансери ҳисобида туриши ёки турмаслиги бўйича маълумотнома олишда 276 мингдан ортиқ фуқаро овора бўлиши олди олинади ва уларнинг 4 млрд сўмдан ортиқ маблағи тежалади ёки фуқароларнинг руҳий касаллиги ҳақида маълумотнома олишда 300 мингга яқин фуқаро овора бўлиши олди олинади ва уларнинг 4,5 млрд сўм маблағи тежалиши кутилмоқда.

Фуқаролардан давлат ташкилотлари талаб қилиши мумкин бўлмаган ҳужжатлар рўйхатида шахсни тасдиқловчи ҳужжат нусхаси, шахснинг белгиланган шаклдаги фотосурати, меҳнат дафтарчалари ва уларнинг нусхалари кабилар ҳам бор. Буларнинг бекор бўлаётганининг аҳамиятини қисқа изоҳ билан тушунтириш мушкул.

70-80 йиллик, баъзилариники ундан ҳам кўп йиллик «стаж»га эга бу ҳужжатларни талаб қилиш тўхтайди – оворагарчиликлардан иборат катта бир тарихга якун ясалмоқда. Давлат ва фуқаро муносабатларида аслида бу инқилобий қадам.

Биз яқин ўтмишда давлат хизматлари соҳасини тубдан ислоҳ қилишда «фуқаролар эмас, ҳужжатлар ҳаракатланади» деган принципни эълон қилиб, амалда ижросини таъминлашга ҳаракат қилаётган эдик. Эндиликда янги «фуқаролар эмас, давлат органлари ҳаракатланади» принцип лойиҳаси устида ишлаб, фуқароларга имкон қадар виртуал давлат хизматлари кўрсатиш бўйича бош қотирмоқдамиз. Зеро, бу пандемиянинг давлат хизматларига қўйган чақириқларидан бири.

Шунингдек, 28 турдаги давлат хизматлари натижасини фуқаролар ва тадбиркорлар ўзларининг хоҳишига кўра, почта алоқаси орқали олишлари мумкин. Почта алоқаси хизматининг жорий этилиши аҳоли харажатларини камида 2 бараварга қисқартиришга, аҳолининг давлат органларига бир неча марта овора бўлиб келиб-кетишининг олдини олишга хизмат қилади.

Фармонга кўра, 2021 йил 1 майдан хорижга чиқиш биометрик паспортини Ягона интерактив давлат хизматлари портали орқали мурожаат қилиб олиш мумкин бўлади.

Фуқароларни маълум маънода оворагарчиликка олиб келаётган масалалардан бири бу – уларни жамғариб бориладиган пенсия тизимига ҳисобга қўйиш бўлган бўлса, жорий йил 1 июндан бошлаб 16 ёшга тўлган шахсларга ID-карта беришда улар бир вақтнинг ўзида солиқ органларида солиқ тўловчи сифатида ҳисобга қўйилади ва жамғариб бориладиган пенсия тизимида рўйхатдан ўтказилади. Аниқ рақамларга тўхталадиган бўлсак, 2020 йилда давлат хизматлари марказларига 338,7 минг нафар фуқаро жамғариб бориладиган пенсия тизимига ҳисобга қўйиш бўйича мурожаат қилган.

Фармон билан жисмоний шахснинг шахсий идентификация рақами барча давлат, банк, ижтимоий ва бошқа хизматларни кўрсатишда фуқаронинг шахсини тасдиқловчи ягона идентификатор ҳисобланиши, давлат органлари ва ташкилотлари томонидан жисмоний шахсларни идентификация қиладиган алоҳида рақамларни юритиш тақиқланиши белгиланди. Мазкур тартибнинг амалга оширилиши, нафақат коррупция ва бюрократияга қарши муҳим аҳамиятга эга, балки статистика аниқ бўлиши, ижтимоий сиёсатнинг манзиллилигини таъминлашда ҳам ижобий таъсир қилади.

Фуқаролик-ҳуқуқий муносабатларнинг асосий иштирокчиларидан бири бу юридик шахслар ҳисобланади. Уларнинг ташкил этилиши, рўйхатдан, қайта рўйхатдан ўтказилиши ҳуқуқий муносабатларда муҳим мазмунга эга. Бу жараён қанчалик пухта тартибга солинса, турли низоларнинг олдини олишга ҳам хизмат қилади. Мазкур жараённи тартибга солишда ягона ёндашувларни, «ўйин қоидалари»ни ишлаб чиқиш, мувофиқлаштириш зарур. Фармон билан Давлат хизматлари агентлиги юридик шахсларни давлат рўйхатидан ўтказиш бўйича ягона ваколатли орган этиб белгилангани ушбу бўшлиқни тўлдиради.

Сўзимиз сўнгида фуқаролардан бир илтимосимиз бор.

Ҳурматли фуқаролар, Адлия вазирлиги давлат бошқаруви самарадорлигини ошириш, маъмурий тартиб-таомилларни мақбуллаштириш йўналишида кенг қамровли, чуқур изланиш ва ўрганишларда давом этади. Сиздан бу борада таклиф-мулоҳазалар бўлса av11@adliya.uz манзилига тақдим этишингизни сўраймиз.

Маълумки, “Виждон эркинлиги ва диний ташкилотлар тўғрисида”ги Қонуннинг янги таҳрирдаги лойиҳаси Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 22 июндаги Фармони ижросини таъминлаш мақсадида Адлия вазирлиги томонидан манфаатдор вазирлик ва идоралари билан биргаликда ишлаб чиқилган.
Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатасида мазкур қонун лойиҳаси биринчи ўқишда қабул қилинган.
Қонун лойиҳасида ҳар бир шахснинг Инсон ҳуқуқлари умумжаҳон декларацияси, Фуқаролик ва сиёсий ҳуқуқлар тўғрисидаги халқаро пакт ҳамда Ўзбекистон Республикаси Конституцияси билан кафолатланган виждон эркинлиги ва диний эътиқод ҳуқуқини таъминлашга оид муносабатлар тартибга солинган.
Қонун лойиҳасининг асосий мақсади ҳамма учун виждон эркинлигини кафолатлаш, ҳар бир инсон хоҳлаган динга эътиқод қилиш ёки ҳеч қайси динга эътиқод қилмаслик ҳуқуқини таъминлаш, диний қарашларни мажбуран сингдиришга йўл қўймаслик, ҳар бир шахснинг диний эътиқоди эркинлигини тўлиқ таъминлаш, шунингдек, динлараро ва миллатлараро тотувликни сақлаш мақсадида ваколатли давлат органлари ва диний ташкилотлар ўртасидаги ўзаро муносабатларни тартибга солишдан иборат.
Қонун лойиҳасида қуйидаги асосий янгиликлар назарда тутилган:
қонуности ҳужжатлари билан тартибга солинган муносабатлар тўғридан-тўғри амал қилувчи ягона қонунга бирлаштирилди;
виждон эркинлигини таъминлаш соҳасида давлат сиёсатининг асосий йўналишлари ва принциплари ўрнатилди;
соҳада ваколатли бўлган давлат органларининг вазифа ва функциялари чегараси аниқ белгилаб берилди;
диний ташкилотларни давлат рўйхатидан ўтказиш тартиб-таомиллари енгиллаштирилди, хусусан, тақдим этиладиган ҳужжатлар сони қисқартирилди, уларни нотариал ва бошқа кўринишларда тасдиқлашга оид талаблар бекор бўлди, давлат хизматлари тўлиқ электрон кўринишда амалга оширилиши жорий этилди, рўйхатдан ўтказишни рад этиш асослари аниқ белгиланди.
Қуйидаги тартибларларнинг бекор бўлаётганлиги мамлакатимизда виждон эркинлигини таъминлашга жиддий қадам қўйилганлигидан далолат беради:
фуқароларнинг жамоат жойларида ибодат либосларида юришларига йўл қўйилмаслиги ҳақидаги чеклов олиб ташланмоқда;
диний ташкилотни тузишда маҳалла фуқаролар йиғинлари розилигини олиш тартиби бекор бўлмоқда;
диний ташкилотни тузиш ташаббускорларининг сони 100 нафардан 50 нафарга қисқартирилмоқда;
диний таълим муссасаларида диний таълим берувчи шахсларга марказий бошқарув органининг розилигини олиш талаби бекор бўлмоқда;
диний ташкилотни рўйхатдан ўтказиш учун тақдим этилган ҳужжатларни кўриб чиқишнинг 3 ойлик муддати 1 ой этиб белгиланмоқда;
диний ташкилотнинг рўйхатдан ўтказилганлиги тўғрисидаги гувоҳнома ва уставидан дубликат олиш тартиби бекор бўлмоқда.
Таъкидлаш лозимки, қонун лойиҳаси билан ўрнатилаётган қоидалар Ўзбекистон Республикасининг халқаро шартномалари талабларига тўлиқ мос келади.
Лойиҳани ишлаб чиқиш жараёнида халқаро ҳуқуқ нормалари, ривожланган хорижий давлатларнинг соҳага оид тажибалари ўрганилди, таҳлил қилинган ва улардан фойдаланилган ҳамда хорижий экспертларнинг фикрлари инобатга олинган.
Ушбу Қонуннинг янги таҳрирда қабул қилинишини жамиятимизда диний бағрикенгликни таъминлаш бўйича олиб борилаётган ислоҳотларга яққол мисол бўла олади деб ўйлайман.  

                        Фарғона вилоят адлия бошқармасининг
Нодавлат нотижорат ташкилотлари
бўлими бошлиғи Х.Умаров

Фарғона вилоят адлия бошқармаси ва туман (шаҳар) адлия бўлимлари ҳамкор ташкилотлар билан биргаликда “маҳаллабай” ишлаш тизими доирасида жорий йил 12 март куни барча туман (шаҳар)лардаги маҳаллаларда “Ҳуқуқий ахборот куни” тадбирлари ташкил қилинди.
Ушбу тадбиримизда адлия бошқармаси, судлар, ҳокимлик, давлат хизматлари маркази, бандлик органлари, хусусий нотариуслар, адвокатлар, “Мадад” ННТ ҳуқуқий маслаҳат бюроси, Фуқаролик ҳолати далолатномаларини ёзиш органлари, Бюджетдан ташқари пенсия жамғармаси  туман бўлимлари, тижорат банклари, маҳалла ва оилани қўллаб қувватлаш бўлимлари ва бошқа ташкилот масъуллари иштирок этишди.
Бевосита бугунги ўтказилган тадбирлар давомида вилоят бўйича
1961 дан ортиқ аҳоли вакиллари иштирок этган бўлса, 140 нафар фуқароларнинг мурожаатлари адлия органлари иш юритувига қабул қилинди, 1890 нафар фуқароларга (уй-жой, ижтимоий нафақалар, кредит олиш, ер участкаси олиш ва бошқалар) адлия бошқармаси, адвокатлар, нотариуслар, ФҲДЁ органлари ва бошқа ташкилотлар томонидан ҳуқуқий тушунтиришлар берилди, 121 нафар фуқароларимизга сайёр давлат хизматлари кўрсатилди, 33 та нотариал ҳаракатлар маҳаллаларнинг ўзида амалга оширилди, бандлик органлари томонидан 19 нафар фуқаролар ишга жойлаштирилди ва 101 нафар ишсиз аёллар ва ёшларга ишга жойлашиш юзасидан йўлланмалар берилди, банкларга кредит ажратиш юзасидан
17 та мурожаат қабул қилинди.
1961 га яқин фуқароларга  бугунги кунда долзарб бўлган ҳуқуқий  ахборот материаллари, яъни флаер, буклет ва ҳуқуқий қўлланмалар тарқатилди.
Бундан ташқари тадбир давомида фуқароларда қонунларга ҳурмат руҳини янада ривожлантириш мақсадида судьялар томонидан 18 та сайёр суд жараёнлари ҳам ўтказилди.