Yangiliklar

Коронавирус пандемияси даврида ахолини қўллаб-қувватлаш чоралари белгиланди
Мамлакатимизда юзага келган бугунги кундаги синовли даврда  давлатимиз раҳбари бошчилигида ҳукуматимиз томонидан бир қатор амалий тадбирлар олиб борилмоқда ҳамда самарали чоралар кўрилмоқда. Хусусан, коронавирус инфекцияси тарқалишига қарши курашиш даврида аҳолини ижтимоий ҳимоя қилиш ва эҳтиёжманд оилаларни моддий қўллаб-қувватлаш борасидаги ишларни самарали олиб бориш мақсадида жорий йилнинг
30 июль санасида Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Коронавирус пандемияси даврида ижтимоий ҳимояга ва ёрдамга муҳтож аҳоли қатламларини моддий қўллаб-қувватлашга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги ПФ-6038-сон Фармони қабул қилинди.
Фармон билан 2020 йил 1 сентябрдан бошлаб пенсиялар, болаликдан ногиронлиги бўлган шахсларга, зарур иш стажига эга бўлмаган кекса ёшдаги ва меҳнатга лаёқатсиз фуқароларга бериладиган нафақалар миқдори
1,1 баробар оширилади. Шунингдек, 2020 йил 1 сентябрдан бошлаб Ўзбекистон ҳудудида:
пенсия ҳисоблашнинг базавий миқдори – ойига 262 470 сўм;
ёшга доир энг кам пенсиялар – ойига 513 350 сўм;
болаликдан ногиронлиги бўлган шахсларга бериладиган нафақа – ойига 513 350 сўм;
зарур иш стажига эга бўлмаган кекса ёшдаги ва меҳнатга лаёқатсиз фуқароларга бериладиган нафақа – ойига 315 030 сўм этиб белгиланиши кўрсатиб қўйилди.
Бундан ташқари, фармон бўйича 2020 йилнинг якунига қадар қуйидагилар таъминланади:
14 ёшгача болалари бўлган эҳтиёжманд нафақа олувчи оилаларнинг амалдаги сонини 2 баробарга ошириб, 700 мингтагача етказиш;
бола 2 ёшга тўлгунга қадар бола парвариши бўйича нафақа олувчи эҳтиёжманд оналарнинг амалдаги сонини 330 мингдан 400 мингтага ошириш;
моддий ёрдам олувчи кам таъминланган оилаларнинг амалдаги сонини
89 мингдан 100 мингтага етказиш белгиланди.
    Тўлаш муддати 2020 йилнинг июль-сентябрь ойларида тугайдиган болалари бўлган оилаларга ва бола парвариши билан шуғулланадиган оналарга нафақа тўлаш навбатдаги 6 ой муддатга (бола тегишлича 2 ёш
ва 14 ёшдан ошмаган ҳолатда) давом эттирилиши ҳақидаги нормалар белгилаб берилди.
Шунингдек, моддий ёрдам ва кўмакка муҳтож оилалар рўйхатларига киритилган оилаларни молиявий қўллаб-қувватлаш учун “Саховат ва кўмак” жамғармасининг ҳудудий бўлинмаларига 200 миллиард сўм;
Тез тиббий ёрдам бригадалари ходимларига (врач, фельдшер, санитар ва ҳайдовчилар) бир марталик пул мукофоти бериш учун 100 миллиард сўм маблағ ажратилади.  
Бундан ташқари, жойларда хайру саховат, мурувват борасида амалга оширилаётган ишларни янги босқичга кўтариш учун Ўзбекистон мусулмонлари идораси ҳузуридаги “Вақф” хайрия жамоат фондига
150 миллиард сўм маблағ ажратилиши ҳам фармонда қатъий белгилаб берилди.
Бағдод туман адлия бўлими
бошлиғи И.Исаков

ҲАЛОЛЛИК ТАМОЙИЛИ
Биз ваъдаларга амал қилинмайдиган даврда яшамоқдамизми?
Одамлар ушбу тушунчага енгил қарайдиган замонми?
Дейлик, бир танишимизга келаси ҳафта тушлик пайти уни олдига кириб ўтишимизни айтамиз, ҳолбуки, олдиндан бунга вақтимиз йўқлигини жуда яхши биламиз. Бир ҳамкасбимизга ўзимизга ёққан китобни ўқиб чиқиш учун унга ушбу китобни бериб туришни ваъда қиламиз, Ваҳоланки, ҳеч қачон бировга ўз китобимизни бермаслигимизни яхши биламиз.
Қуруқ ваъдалар бериб келиш маълум муддатдан сўнг одатга айланади. Муаммо шундаки вақт ўтгани сари сизга хеч ким ишонмай қўяди. Ишонмай қўйишдими, демак сиз инсонлар билан ўзаро ишонч ришталарини узган бўласиз. Узилган ишонч ришталари эса яқинлар билан муносабатлар бузилишига олиб келади.
Коррупция ҳам ҳудди шундай. Аввалига кимнингдир ҳожатини чиқарасиз, у эса сизга миннатдорчилик юзасидан совға беради ёки сизнинг ҳам ҳожатингизни чиқаради. Шу орада яна кимнингдир иши сизга тушади
ва у сизга ўз миннатдорчилигини моддий кўринишда инъом қилиши учун сиз унга тамагирлик қилиш йўлига ўтасиз. Қарабсизки бу ҳолат икки-уч маротаба такрорлангандан сўнг эса оддатий ҳолган айланади ва кундалик иш бўлиб қолади. Инсониятга одат бўлиб қолган ҳар бир нарса доимий равишда бир ишни такрорлаш натижасида юзага келади.
Коррупция қуруқ ҳашак ичида олов тарқалгани каби ҳамма соҳани
ўз домига тортиб бормоқда. Уни жиловлашнинг имкони шу қадар қийинлашиб боряптики у билан фақат давлатлар томонидан олиб борилаётган чора-тадбирларнинг ўзи камлик қилаётгандай.
Бугунги кунга келиб жуда кўплаб давлатлар ўзининг ички қонунлари билан коррупцияга қарши курашмоқдалар. Бундан ташқари, халқаро концепциялар ва стандартлар ҳам ишлаб чиқилди.
Бунга яққол мисол қилиб ISO 37001:2016 Коррупцияга қарши бошқарув тизимини олиш мумкин. Стандарт коррупция билан боғлиқ хатарларни бартараф этишга қаратилган механизм сифатида жорий этилди.
Ушбу стандарт 2016 йилда Халқаро стандартлаштириш ташкилоти
(ISO) (ISO Лойиҳа қўмитаси ISO/PC 278) томонидан ишлаб чиқилган бошқарув тизимига асосланган стандартдир. ISO 37001:2016 стандарти коррупцияга қарши бошқарув тизимини (ABMS) ташкил этиш, жорий этиш, бошқариш, қўллаб-қувватлаш ва доимий равишда такомиллаштиришга қаратилган талабларни белгилайди.
Миллий қонунчилигимизда пора олиш ва беришга жазо чоралари аниқ белгилаб қўйилгани каби шариатимизда ҳам бундай иллатга нисбатан кескин муносабат билдирилган.
Қурони каримда “Мол (ва бойлик)ларингизни ўрталарингизда ботил (йўллар) билан емангиз! Шунингдек, била туриб, одамларнинг ҳақларидан бир қисмини гуноҳ йўли билан ейиш (ўзлаштириш) мақсадида уни ҳокимларга ҳавола этмангиз!” (Бақара сураси, 188-оят)
Бу ояти каримада Аллоҳ таоло мусулмонларни ўзгалар молини
ботил – ҳаром йўл билан емоқликдан қайтарган.
Яъни, бир одам қарздор бўлади, лекин ўзига қарши ҳужжат йўқлигидан фойдаланиб, у молни олганидан тонади. Бировнинг молини ҳаромдан
еб, гуноҳкор бўлаётганини билиб туриб, ҳокимга арз қилади. Гўё ҳоким ҳукм қилса, гуноҳ гуноҳликдан тушиб, ҳаром мол ҳалолга айланиб қоладигандек. Ҳолбуки, ҳокимнинг ҳукми ила мол ҳалол бўлиб қолмайди ёки аксинча
ҳам бўлмайди. Балки, айнан ҳамма нарсани кўриб, билиб турувчи Аллоҳнинг ҳукми билан ҳалол ёки ҳаром бўлади. Ҳоким ҳамма нарсани кўра олмайди, била олмайди. У сиртдан кўрганига, талашаётганларнинг гапига, уларнинг ҳужжатларига қараб ҳукм чиқаради.
Поранинг суннатда ҳаром қилинганига келсак, бу борадаги ҳадислар жуда кўп. Улардан бири Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам пора олувчилар ва пора берувчиларга: “Пора берувчига ҳам, пора олувчига ҳам Аллоҳнинг лаънати бўлсин!” деганлар. Яна ул зоти “Пора берувчини ҳам, пора олувчини ҳам, иккови орасида юриб порада воситалик қилувчини ҳам Аллоҳ лаънатласин!”, деганлар. Бундай ҳадисларни “ал-Жомеъ
ас-сағир”да “лом” ҳарфи бобида кўриш мумкин.
Поранинг турлари, ҳамда унинг жиҳатларига Имом Қозийхон раҳимаҳуллоҳ ўзининг фатволар тўпламида қозилик қилиш ҳақидаги бўлимида қуйидагича зикр қилганлар:
Пора тўрт хил бўлади. Икки тарафдан ҳам ҳаром бўладиган тури. Агар улардан бири пора бериб қози бўлса, қози бўлиб ҳисобланмайди. Бу ҳолатда пора олувчига ҳам, қози бўлувчига ҳам ҳаромдир.
Иккинчи тури, қозига унинг фойдасига ҳукм қилишини кўзлаган ҳолда пора беришдир. Бу пора икки томонга ҳам ҳаром. Қозининг ҳукми хоҳ ҳақ бўлсин, хоҳи ноҳақ бўлсин, бунинг фарқи йўқ.
Яна бир тури шуки, ўзининг жонидан ёки мол-мулкидан қўрқиб, бировга пора берган бўлса бундай пора олувчига ҳаром, берувчига ҳаром эмас. Агар биров унинг молидан тама қилса, молидан бир қисмини унга берса ҳам худди шундайдир.
Яна бир тури эса порани подшоҳ олдида ишини ўтказиб бериш учун берса, бериш ҳалол бўлади. Бу ҳолатда олувчига пора олиш ҳалол бўлмайди.
Бундан ташқари, халқимизда шундай мақоллар ва ибратли ҳаётий воқеалар борки улардан ибрат олиш лозимдир.
“Амир бўлса тамагир, на товуқ қолур, на қулонқир”. Бундан кўриниб турибдики амир тамагир ва юлғич бўлса, унинг амалдорлари ва ясовуллари ҳам ундан қолишмай халқни бир дона товуғи қолгунча талайдилар.
Пора олиш гуноҳларнинг ичида энг катта гуноҳдир. Гуноҳнинг мисоли ҳудди саратон ярасига ўхшайди. Қачонки, жисмда саратон яраси бўлса, уни  жарроҳлик йўли билан чиқариб ташлаш лозим, агарда яра чиқариб ташланмаса, у яра катталашади ва жисмоний ўлимга сабаб бўлади.
Худди шундай экан гуноҳнинг ҳам ягона муолажаси уни тарк қилишдир. Агар инсон гуноҳни тарк қилмаса, у ҳолда гуноҳи катталашади
ва инсонни маънавий ўлимига сабаб бўлади.
Инсон ҳар бир ишни ҳалоллик ила қилса унинг оҳири ҳайирли бўлур, бунинг учун эса ҳар бир инсон “ҳалоллик рўзаси”ни тутмоғи лозим.

Фойдаланилган адаббиётлар:

1. “Ҳикматнома” ўзбек мақолларининг изоҳли луғати. Ш.Шомақсудов, Ш.Шорахмедов. Ўзбекистон энциклопедияси бош редакцияси
Тошкент-1990 йил. 524-б.
2. Робин Шарма. “Кто заплачает, когда ты умеришь?” 2009 года. ст.149.
3. https://islom.uz
4. http://www.pqm-online.com

Фарғона вилоят адлия бошқармаси
етакчи маслаҳатчиси Эшонов Саидолимхон

ЮРИДИК ХИЗМАТ ХОДИМЛАРИНИНГ ҲУҚУҚ
ВА ЭРКИНЛИКЛАРИ ҚОНУН ҲИМОЯСИДА
Жамиятда қонун устуворлигини таъминлаш ва қонунийликни мустаҳкамлаш,  ишлаб чиқилаётган норматив-ҳуқуқий ва бошқа ҳужжатлар лойиҳаларининг қонунчиликка мувофиқлигини таъминлаш, давлат органлари ва ташкилотлари ходимларининг ҳуқуқий маданияти ва ҳуқуқий саводхонлигини ошириш, уларга қабул қилинаётган норматив-ҳуқуқий ҳужжатларнинг мазмун-моҳиятини етказиш ҳамда ташкилотнинг мулкий
ва бошқа манфаатларини ишончли ҳимоя қилинишини таъминлашда юридик хизмат ходимининг ўрни беқиёсдир.
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 19 январдаги
ПҚ-2733-сон қарори билан “Давлат органлари ва ташкилотларининг юридик хизмати тўғрисида”ги Низомга асосан давлат органлари
ва ташкилотларининг юридик хизматлари ходимларини лавозимга тайинлаш ва лавозимдан озод этиш масалалари мажбурий тартибда адлия органлари билан келишилиши белгиланган.
Фарғона вилоят адлия боршқармаси Ҳуқуқий экспертиза ва юридик хизматларнинг фаолиятини мувофиқлаштириш бўлими томонидан жорий йилнинг шу кунига қадар давлат органлари ва ташкилотларидаги вакант юридик хизмат штат бирликларига жами 34 та номзодни суҳбат асосида лавозимга тайинланди. Шунингдек, 30 та юридик хизмат ходими белгиланган тартибда аттестациядан ўтказилди ҳамда 30 нафарига навбатдаги махсус мараба даражалари берилиши таъминланди.
Шунингдек, бўлим томонидан давлат органлари ва ташкилотларининг ҳуқуқий ишларига методик ёрдам кўрсатиш, юридик хизмат фаолияти йўналишлари бўйича тавсиялар ва кўрсатмалар ишлаб чиққан ҳолда фаолиятни мувофиқлаштириб бормоқда.
Қарор билан адлия органларига юридик хизмат фаолиятини тартибга солувчи қонунчилик талабларини бузган давлат органлари
ва ташкилотларининг раҳбарлари ҳамда юридик хизматлари ходимларига нисбатан интизомий иш юритишни қўзғатиш бўйича ваколатли давлат органлари ва ташкилотларига таклиф билан чиқиш ҳуқуқи берилган.
Бунга мисол қилиб, Сирдарё-Сўх ирригация тизмалари ҳавза бошқармаси ҳузуридаги мелоратив экспедицияси юрисконсульти билан тузилган меҳнат шартомаси Ўзбекистон Республикаси Меҳнат кодексининг 100-моддаси 2-қисм 7-бандига асосан меҳнат шартномаси иш берувчининг ташаббуси билан бекор қилинган.
Ваҳоланки, Меҳнат кодексининг 25-моддасига кўра ходимларнинг вакиллик органлари таркибига сайланган ва ишлаб чиқаришдаги ишидан озод этилмаган ходимларга интизомий жазо беришга ҳамда улар билан тузилган меҳнат шартномасини иш берувчининг ташаббуси билан бекор қилишда маҳаллий меҳнат органининг олдиндан розилигини олмай туриб бекор қилишга йўл қўйилмаслиги белгиланган.
Шу билан биргаликда ташкилшотнинг жамоа келишувида, шунингдек, жамоа шартномасида иш берувчининг ташаббуси билан меҳнат шартномасини касаба уюшмаси қўмитаси ёки ходимларнинг бошқа вакиллик органининг олдиндан розилигисиз бекор қилишга йўл қўйилмаслиги белгиланган.
Сирдарё-Сўх ирригация тизмалари ҳавза бошқармаси ҳузуридаги мелоратив экспедициясининг 2020 йил 17 июндаги 92-К-сонли буйруғи билан юридик хизмат ходими билан тузилган меҳнат шартномаси бекор қилинган. Бўлим томонидан юридик хизмат ходимининг манфаатларини кўзлаб қилинган ҳаракатлар натижасида мазкур буйруқ бекор қилиниб юридик хизмат ходими ўз лавозимига қайта тикланди.
Юқоридаги ҳолатларни олдини олиш ва бартараф этиш мақсадида бўлим томонидан вилоятдаги 16 та давлат органи ва ташкилоти рахбарларига нисбатан маъмурий жавобгарлик ҳамда 1 та юридик хизмат ходимига нисбатан жиноий жавобгарлик масаласини кўриб чиқиш учун тегишли ташкилотларга таклифлар киритилди.
Бундан ташқари, қонун бузилишлари ва уларнинг содир этилишига олиб келган сабаб ва шарт-шароитларни бартараф этиш бўйича 7 та давлат органи ва ташкилотига тақдимнома ҳамда 39 та ташкилотга нисбатан огоҳнома киритилди.

Фарғона вилоят адлия бошқармаси
етакчи маслаҳатчиси Эшонов Саидолимхон

Юридик шахсни қайта ташкил этиш ва тугатиш
ўртасидаги ўзаро фарқ нималардан иборат?
Миллий қонунчилигимизга мувофиқ бугунги кунда юридик шахсларни қайта ташкил этиш ва тугатишнинг ўзига ҳос тартиб ва тамоиллари мавжуд.
Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик кодексининг 39-моддасига кўра, ўз мулкида, хўжалик юритишида ёки оператив бошқарувида алоҳида
мол-мулкка эга бўлган ҳамда ўз мажбуриятлари юзасидан ушбу мол-мулк билан жавоб берадиган, ўз номидан мулкий ёки шахсий номулкий ҳуқуқларга эга бўла оладиган ва уларни амалга ошира оладиган, мажбуриятларни бажара оладиган, судда даъвогар ва жавобгар бўла оладиган ташкилот юридик шахс ҳисобланади.
Шунингдек, юридик шахс Ўзбекистон Республикасининг “Фирма номлари тўғрисида”ги Қонунга мувофиқ фирма номига, мухрига, ўз рамзига (логотип) ва бошқа нарсаларга эга бўлиши мумкин.
Юридик шахсларни ўз олдига қўйган мақсадига кўра, шартли равишда икки гуруҳга ажратиш мумкин. Бунда фойда олишни ўз фаолиятининг асосий мақсади қилиб олган (тижоратчи ташкилот, МЧЖ, ХК, оилавий корхона ва х.к.) ёки фойда олишни ана шундай мақсад қилиб олмаган ташкилот (тижоратчи бўлмаган ташкилот, ННТ, ҳайрия ташкилотлари ва х.к.) юридик шахс бўлиши мумкин.
Юридик шахсни қайта ташкил этиш мураккаб жараён бўлиб уни амалга оширишнинг бир қатор шакиллари мавжуд:
-    қўшиб юбориш;
-    қўшиб олиш;
-    бўлиш;
-    ажратиб чиқариш;
-  ўзгартириш кўринишида амалга оширилиши мумкин. Ушбу ҳолатда юридик шахснинг муассислари (иштирокчилари) ёки таъсис ҳужжатларида мазкур ишларни амалга оширишга вакил қилинган ваколатли юридик шахс органи қарорига мувофиқ амалга оширилади.
Юридик шахс (шахслар) қўшиб юборилганида улардан ҳар бирининг ҳуқуқ ва мажбуриятлари топшириш ва қабул қилиш ҳужжатларига мувофиқ янгидан вужудга келган юридик шахсга ўтади.
Юридик шахс бошқа юридик шахсга қўшилганда, бу юридик шахсга қўшилган юридик шахснинг ҳуқуқ ва мажбурятлари топшириш ва қабул қилиш ҳужжатга мувофиқ ўтади.
Юридик шахс бўлинган тақдирда унинг ҳуқуқ ва бурчлари тақсимлаш балансига мувофиқ янгидан вужудга келган юридик шахс (шахслар)га ўтади.
Юридик шахс таркибидан бир ёки бир неча юридик шахс ажралиб чиққанда қайта ташкил этилган юридик шахснинг ҳуқуқ ва бурчлари тақсимлаш балансига мувофиқ уларнинг ҳар бирига ўтади.
Бир тудаги юридик шахс бошқа турдаги юридик шахсга айлантирилганда (ташкилий ҳуқуқий шакли ўзгартирилганда), қайта ташкил этилган юридик шахснинг ҳуқуқ ва бурчлари топшириш ва қабул қилиш  ҳужжатига мувофиқ янгидан вужудга келган юридик шахсга ўтади.  
Юридик шахсни тугатиш унинг ҳуқуқ ва бурчлари ҳуқуқий ворислик тартибида бошқа шахсга ўтмасдан бекор қилиниши ҳисобланади.
Юридик шахс қуйидаги ҳолларда тугатилиши мумкин:
  - юридик шахснинг муассислари (иштирокчилари)нинг ёки таъсис ҳужжатлари билан тугатишга ваколат берилган юридик шахс органининг қарорига мувофиқ;
- юридик шахснинг амал қилиш муддати тугаганда;
- юридик шахсни ташкил этишдан кўзланган мақсадга эришилганлиги муносабати билан ёки юридик шахсни ташкил этиш чоғида қонун ҳужжатлари бузилишига йўл қўйилганлиги сабабли, агар бу бузилишларни бартараф этиб бўлмаса;
- суд юридик шахсни рўйхатдан ўтказишни ҳақиқий эмас деб топганида;
- фаолият рухсатномасиз (лицензиясиз) амалга оширилган ёки қонун томонидан тақиқланган фаолият амалга оширилган ёхуд олти ой мобайнида (савдо ва савдо-воситачилик корхонаси эса –– уч ой мобайнида) банк ҳисобварақлари бўйича пул операцияларини ўтказиш билан боғлиқ молия-хўжалик фаолияти амалга оширилмаган, деҳқон ва фермер хўжаликлари, нодавлат нотижорат ташкилотлари бундан мустасно, ва (ёки) давлат рўйхатидан ўтказилган пайтдан эътиборан бир йил ичида устав фонди таъсис ҳужжатларида назарда тутилган миқдорда шакллантирилмаган тақдирда.
Юридик шахсни қайта ташкил этиш ва юридик шахсни тугатиш ўртасидаги асосий фарқ ундаги ҳуқуқ ва мажбуриятларни тақсимланиши ҳамда ҳуқуқий ворисликка эга бўлишида .
Юридик шахс қайта ташкил этилганда, дастлабки юридик шахснинг ёки шахсларнинг ҳуқуқ ва мажбуриятлари ҳуқуқий ворислик тартибида кейинги қайта ташкил қилинган юридик шахсга ўтади. Бунда Фуқаролик кодексининг
50-моддасида белгиланган тартибда амалга оширилади.
Топшириш ҳужжати ва тақсимлаш баланси қайта ташкил этилган юридик шахснинг барча кредиторлари ва қарздорларига нисбатан барча мажбуриятлари бўйича, шу жумладан тарафлар баҳслашаётган мажбуриятлар бўйича ҳам, ҳуқуқий ворислик тўғрисидаги қоидаларни ўз ичига олган бўлиши керак.
Агарда юридик шахс қайта ташкил этилганда ёки тугатилганда унинг ваколатхоналар ва филиаллари ҳам қонун ҳужжатларига мувофиқ, ўзгартирилади ёки тугатилади.  
Юридик шахсни тугатиш тартиби Фуқаролик кодексининг
55-моддасида назарада тутилган тартибда амалга ошириладиган босқичларда амамлга оширилади.
Таъкидлаш лозимки, қайта ташкил этганда қайта ташкил этилаётган юридик шахснинг ҳуқуқ ва мажбуриятлари муқаддам мавжуд бўлган ва янги ташкил этилаётган ҳуқуқ субъектларига универсал ҳуқуқий ворислик тартибида ўтади. Чунки улар ҳуқуқий ворисга ягона муштаракликда, яъни улар қайта ташкил этилаётган юридик шахсга қайта ташкил этиш пайтида қандай кўринишда, ҳажмда ва ҳолатда бўлган бўлса, ҳудди шундайлигича ўтказилади. Бўлиш шаклида қайта ташкил этилган ҳолатлар бундан мустасино бўлиши мумкин. Янги ташкил этилган юридик шахслардан бирига фақат мажбуриятлар, иккинчисига фақат ҳуқуқлар ўтказилади.
Шуни ҳам таъкидлаш жоизки, фуқаролик ҳуқуқий хусусиятдаги балки маъмурий ҳуқуқий муносабатлар бўйича мол-мулкка нисбатан ҳуқуқларнинг ҳам ворисга ўтказилишини назарда тутади. Жумладан, солиқ қонунчилигига кўра қайта ташкил этилган юридик шахснинг солиқларни тўлаш ва бошқа мажбурий тўловлар бўйича мажбуриятлари, мазкур мажбуриятлар бажарилмаган ёки лозим даражада бажарилмагани тўғрисида қайта ташкил этишдан аввал ҳуқуқий ворис хабардор бўлганми ёки бўлмаганми эканидан қатъий назар, унинг ҳуқуқий вориси (ҳуқуқий ворислари) томонидан ижро этилади.
Юридик шахс тугатилганидан сўнг мол-мулки қоладиган бўлса, мана шу мулкка нисбатан ашёвий ва мажбуриятли ҳуқуққа эга бўлган муассислар ўртасида тақсимланади ёки агар тугатилаётган ташкилот тижоратчи бўлмаса, кредиторлар билан ҳисоб-китоб ўтказилганидан кейин қолган мол-мулк унинг уставида кўзда тутилган мақсадларга йўналтирилади. Таъкидлаш жоизки, кўп ҳолларда нотижорат ташкилотларининг уставида бу борада мол-мулки тугатилаётган ташкилотнинг фаолиятига ўхшаш фаолият билан шуғулланувчи бошқа нотижорат ташкилотга ўтказиб берилиши кўзда тутилади.
Тугатиш жараёнида ҳуқуқий ворислик кўзда тутилмагани сабабли,
у юридик шахс мажбуриятларининг бекор қилинишини келтириб чиқаради. мажбуриятлар фақат бу ҳолат қонунда назарда тутилган бўлса сақланиб қолиши мумкин. хусусан, кишиларнинг ҳаёти ва соғлиғига етказилган зарар юридик шахс томонидан тугатиш вақтида капиталлаштирилган маблағлар ҳисобидан амалга оширилади.
Шунингдек, АҚШ, Европа давлатлари, Япония, Жанубий Корея
ва Хитой давлатларида юридик шахсни қайта ташкил этиш ва тугатиш ўзига ҳос мурракаб томонлари ва статегик аҳамиятни ўз ичига олади.
Жумладан:
-    Mergers and consolidations (бирлашиш ва бирлаштириш)
-    Corporate buyouts (корпоратив харидлар)
-    Corporate takeovers (корпоратив эгаллаш (акциялар)
-    Recapitalization (қайта ташкил этиш)
-    Divestiture (Spinoffs and split-offs) (ажралиш ва ажратиш)
Mergers and consolidations (бирлашиш ва бирлаштириш) бунда иккита мустақил юридик шахс бирлаштирилади. Уларнинг ҳуқуқ
ва мажбуриятлари ҳамда дебитор ва кредиторлар олдидаги ҳуқуқ
ва мажбуриятларни амалга оширишлари лозим бўлади.
Corporate buyouts (корпоратив харидлар)  бу Corporate takeovers (Корпоратив эгаллаш (акциялар)га ўхшаш қайта ташкил этиш ҳисобланади. Бироқ Corporate buyouts орқали корпоратив қайта қуриш ҳисобланади. Корпоратив харидлар инистутционал инвесторлар ва бошқаларни молиялаштириш орқали компания активларидан гаров сифатида фойдаланиш билан амалга оширилади.
Corporate takeovers (корпоратив эгаллаш (акциялар) бунда компания бошқа бир компаниянинг назорат қилувчи акциялар пакетини сотиб олиши ёки унга эгалик қилиш орқали амалга оширилади. Назорат қилувчи акциялар пакетига эга бўлган компания сотиб олган компаниясининг кейинги фаолиятини назорат қилш билан биргаликда унинг мажбуриятлари учун ҳам жавобгар ҳисобланади.  
Recapitalization (қайта ташкил этиш) асосан молиявий инқирозга дуч келган компаниялар ва ҳукумат томонидан амалга оширилади. Молиявий инқироз даврида компания ўзининг тўлов қобилиятига эга бўлиши
ва молиявий тўлов тузилмасини ҳимоя қилиш ҳамда солиқ тўлашдан қочиш мақсадида амалга оширилади.  
Divestiture (Spinoffs and split-offs) (ажралиш ва ажратиш) компаниянинг асосий бўлмаган соҳаларида юзага келган молиявий муаммоларни ҳал қилиш усули сифатида ажратиш амалга оширилади. Бу ҳам ўз ичида сотиш, айрибошлаш ва шунга ўхшаган бошқа усуллар орқали амалга оширилади. АҚШ ва Европа давлатлари, Япония, Жанубий Корея ва Хитой давлатларида энг кўп тарқалган айта ташкил этиш усули сифатида Spinoffs ҳисобланади. Бу бош компаниядан алоҳида мустақил ташкилот сифатида иш олиб борадиган бизнес бўлинмадир. Шунингдек, компания акциялари ҳам иштирокчилари ўртасида пропорционал тақсимланади.
Ҳозирги кунда ривожланган давлатлар компаниялари молиявий ҳаражатларни қисқартиши учун ишлаб чиқаришга оид бўлмаган бўлинмаларини ажратиб юборишни афзал кўрмоқдалар. Ажратиб юборилган компаниялар томонидан кўрсатиладиган хизматлар эса аутсорсинг (юридик, солиқ, бухгалтерия, аудит, озиқ-овқат ва бошқалар) орқали амалга ошириш жудда катта қулайликлар тақдим этмоқда.  

Фойдаланилган адабиётлар:
1. Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик кодекси.
2. Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик кодексига шарҳ. 1-жилд. Тошкент – “Vektor-Press” – 2010. 815 б.
3. Тадбиркорлик субъектларини давлат рўйхатидан ўтказиш тартиби тўғрисида Низом. Вазирлар Маҳкамасининг 2017 йил 9 февралдаги 66-сон қарорига 1-Илова. (Ўзбекистон Республикаси қонун ҳужжатлари тўплами, 2017 й., 7-сон, 89-модда, 29-сон, 693-модда, 33-сон, 863-модда, 38-сон,
1049-модда; Қонун ҳужжатлари маълумотлари миллий базаси, 12.10.2017 й., 09/17/810/0095).
4. http://www.corporatefinanctinstitute.com


Фарғона вилоят адлия бошқармаси
етакчи маслаҳатчиси Эшонов Саидолимхон

Коронавирус пандемияси даврида дори воситалари, тиббий буюмлар ва тиббий техникаларга бўлган эхтиёж қандай таъминланмоқда?
    Бугун коронавирус ҳақида эшитмаган ва унинг салбий оқибатларини тушуниб етмаган инсон деярли қолмади, ҳисоб. Чунки, аввалига баъзи “эркин” фуқароларимиз бу вирус бизгача етиб келмайди, одам ўлаётган бўлса у қайсидир узоқ юртларда юз беряпти, бизга алоқаси йўқ, дея бепарво бўлди. Аммо, бу вирус дунёни икки ой ичида ўз тўрига ғарқ қилган бўлса, уч ой ичида эса пандемияга айланиб улгирди. Мамлакатимизда ҳам бу борада чиқарилган тўғри ва тезкор қарорлар пандемиянинг салбий таъсирини камайтириш, халқимиз орасида кенг тарқалиб кетишининг олдини олиш ҳамда ушбу касаллик билан даволанаётган фуқароларимизни даволашда муҳим аҳамият касб этмоқда. Бу эса юртдошларимизга куч ва ишонч бермоқда.
Шундай мухим қарорлардан бири жорий йилнинг 11 август куни Вазирлар Махкамасининг “Коронавирус пандемияси даврида дори воситалари, тиббий буюмлар ва тиббий техникалар муомаласини тартибга солишга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги 474-сонли қарор қабул қилинди ва 12 август кунидан кучга киритилди.
Хуш ушбу қарор билан Вазирлар Махкамасининг 22.07.2020 йилдаги 449-сон қарорига қандай ўзгартиришлар киритилди.
Биринчидан, дори воситаларини айрим кимёвий таҳлилларни ўтказган ҳолда сертификатлаштириш учун дори воситасининг қадоғида ёки қўллаш бўйича йўриқномаларида ҳалқаро патентланмаган номини ўзбек ёки рус ёхуд инглиз тилида кўрсатилишини таъминлаган ҳолда ишлаб чиқарувчи корхонанинг синов баённомасини ва синов усуллари кўрсатилган ҳужжатни такдим этишлари шартлиги белгиланди. Яъни, хар бир дори воситасининг қўллаш бўйича йўриқномаларига ҳам юқоридаги қарор талаби қўйилди.
Иккинчидан,  мазкур қарор билан тасдиқланган COVID-19 инфекцияси билан касалланган беморларни даволашда қўлланиладиган дори воситалари, тиббий буюмлар ва тиббий техникаларнинг Ўзбекистон Республикаси ҳудудидан ташқарига олиб чиқилиши (реэкспорт божхона режими бундан мустасно) 2020 йил 1 октябрга қадар вақтинчалик тўхтатилди.
Бунда COVID-19 инфекцияси билан касалланган беморларни даволашда қўлланиладиган айрим дори воситалари, тиббий буюмлар ва тиббий техникаларни экспорт қилишга рухсат Ўзбекистон Республикасига коронавируснинг кириб келиши ва тарқалишини олдини олиш юзасидан чора-тадбирлар дастурини тайёрлаш бўйича республика махсус комиссияси томонидан Ўзбекистон Республикаси Иқтисодий тараққиёт ва камбағалликни қисқартириш вазирлиги ҳамда Агентликнинг кўшма хулосаси асосида рухсат бериш тартиб-таомили жорий этилиб, Ўзбекистон Республикасида рўйхатдан ўтказмасдан ҳамда сертификатлаштирмасдан импорт қилинадиган,
COVID-19 инфекцияси билан касалланган беморларни даволашда қўлланиладиган тиббий буюмлар ва тиббий техникалар рўйхати 84 тадан
89 тага, биологик фаол моддалар эса 46 тадан 73 га кенгайтирилиб аҳолимизни саломатлигини таъминлашнинг яна бир ҳуқуқий кафолати яратилди.

Бувайда туман адлия
бўлими бошлиғи                                                        
У.Назиров
.

Талабанинг ўқиш даврида бошқа жойда ишлаши ўриндошлик ҳисобланадими?
Ҳозирги кунда кўплаб мунозараларга сабаб бўлаётган бу каби саволларни қонунчилигимизга мувофиқ жавоб беришга ҳаракат қилган ҳолда қуйидагиларни келтириб ўтиш мумкин. Олий ўқув юртида таҳсил олаётган талабанинг бошқа ташкилотлардаги ишини ўриндошлик иш сифатида қараш ҳолатлари ва аксинча асосий иш деб қараш ҳолатлари ҳам мавжуд.
Ўзбекистон Республикаси Меҳнат кодексида ўриндошлик асосида ишлаш тушунчасига аниқ таъриф берилмаган, бироқ Кодексда ўриндошлик ишининг ҳусусиятларини кўрсатиб турувчи зарур нормалар бор.
Жумладан, Меҳнат кодекснинг 72-моддасига асосан ходим ўриндошлик асосида ишлаш тўғрисида қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда меҳнат шартномалари тузиши мумкин.
Меҳнат кодекснинг 80-моддасга кўра, ўриндошлик асосида ишга киришда шахслар асосий иш жойидан маълумотнома тадим этишлари кераклиги белгиланган.
Вазирлар Маҳкамасининг 2012 йил 18 октябрдаги 297-сонли қарори билан тасдиқланган “Ўриндошлик асосида ҳамда бир неча касбда ва лавозимда ишлаш тартиби тўғрисида”ги Низомнинг 2-бандида асосий иш тушунчасига ва ўриндошлик асосида ишлаш тушунчасига таъриф берилган, яъни:
Асосий иш жойи — Ўзбекистон Республикаси Меҳнат кодексининг
81-моддасига мувофиқ иш берувчи томонидан ходимнинг меҳнат дафтарчаси юритиладиган ташкилотдир.
Ўриндошлик асосида ишлаш — ходимнинг ўзининг асосий ишини бажаришидан ташқари асосий ишидан бўш вақтида меҳнат шартномаси асосида бошқа ҳақ тўланадиган ишни бажариши.
Ўриндошлик иши деганда, ходимнинг унинг бошқа ташкилотда асосий иш жойидан ташқари ходим бўш бўлган вақтда яна бошқа бир ташкилотда меҳнат шартномаси асосида ишлаши тушинилади.
Асосий иш жойида ходим билан алоҳида меҳнат шартномаси тузилади, у муайян вазифага ишга қабул қилинади ва унинг учун алоҳида меҳнат дафтарчаси юритилади. Яъни, ходимнинг меҳнат дафтарчаси сақланадиган жой унинг асосий иш жойи ҳисобланади.
Агар талаба ўқиётган олийгоҳ унинг учун асосий иш жойи ҳисобланганда ва ушбу олийгоҳда талаба учун меҳнат дафтарчаси очилган
ва юритилган тақдирда, биз бу талабанинг бошқа ташкилотдаги меҳнат фаолиятини ўриндош иши деб ҳисоблашимиз мумкин бўларди.
Энг эътиборли томони шундаки, олий-ўқув юртлар талабалар учун иш жойи ҳисобланмайди, шунингдек, талаба учун меҳнат дафтарчаси очилмайди ва юритилмайди.
Бундан ташқари, Ўзбекистон Республикасининг 1993 йил 3 сентябрдаги 938-XII-сон “Фуқароларнинг давлат пенсия таъминоти тўғрисида”ги Қонуннинг 37-моддаси “е” бандига асосан, олий таълим муассасаларида, аспирантурада, стажёр-тадқиқотчи-изланувчилар институтида, катта илмий ходим-изланувчилар институтида, таянч докторантурада, докторантурада ва клиник ординатурада кундузги ўқиш, шу жумладан чет элда ўқиш даврлари ҳам иш стажига қўшиб ҳисобланадиган меҳнат фаолияти қаторига киритилган.
Кўп ҳолларда олий таълим муассасасидаги ўқиш даврини пенсия олишда иш стажига киритилади ва ана шу қоида асосида, олийгоҳларни талаба учун иш жойи, тўғрироғи асосий иш жойи деган қарашлар мувжуд.  Талабаларнинг ўқишдан бўш вақтдаги иши ўриндошлик бўлади, деган фикр шундан келиб чиқмоқда.
Юқоридаги қонуннинг 37-моддасида кўрсатиб ўтилган даврлар фуқароларга фақатгина пенсия ҳисоблаш учун иш стажи сифатида тадбиқ қилинади. Буда талабанинг расман иш жойи ҳисобланмайди.
Талаба учун олий таълим муассасаси иш жойи бўлмаган ва ишга қабул қилишга оид жараён амалга оширилмаган жой ҳеч қачон ходимнинг иш жойи деб эътироф этилмайди. Бунда талабага меҳнат дафтарчаси очилмайди.
Яъни, олий таълим муассасаси талаба учун асосий иш жойи бўла олмайди ва талабанинг ўқишдан бўш вақтда бошқа ташкилотлардаги меҳнат фаолияти унинг учун ўриндошлик иши эмас, балки асосий иш ҳисобланади.
Шу ўринда талаба билан тузилган меҳнат шартномасида иш вақтини белгилашда унинг олий ўқув юртидаги ўқув машғулотлари билан бир вақтга тўғри келмаслига эътибор қаратиш лозим.

Фарғона вилоят адлия бошқармаси
етакчи маслаҳатчиси Эшонов Саидолимхон

АДЛИЯ АРАЛАШУВИ БИЛАН МУАММО ҲАЛ ЭТИЛДИ
Фуқароларнинг ҳуқуқ ва эркинликлари, қонуний манфаатларини ҳимоя қилиш, давлат ва жамиятда қонун устуворлигини  таъминлаш, мавжуд муаммоларга қонуний ечим бериш, аҳолига ҳуқуқий ёрдам кўрсатиш  борасида адлия органлари томонидан салмоқли ишлар амалга оширилмоқда.
Бунда адлия бўлимларига келиб тушган ҳар бир мурожаатни атрофлича ўрганиб, муаммонинг туб моҳиятига етиш, зарур бўлган чора-тадбиларни ўз вақтида ва сифатли амалга ошириш муҳим аҳамият касб этади. Ваҳоланки, ҳар бир мурожаатда инсон тақдири, унинг давлат ва жамиятга ҳамда қонун устуворлигига бўлган ишончи энг муҳим омил ҳисобланади.
Ўзбекистон туман адлия бўлимига туманда истиқомат қилувчи фуқаро Адҳамжон Асқаров ариза билан мурожаат қилиб, ўз аризасида отаси, 05.09.1952 йилда туғилган А. Асқаров 10.11.2005 йилда вафот этган бўлсада, эътиборсизлик туфайли ўлим ҳолатини тегишли тартибда гувоҳнома асосида расмийлаштирилмаганлиги, хозирда онаси Э.Якубова номига расмийлаштирилган автомашинани сотиш учун отасининг ўлим гувоҳномаси йўқлиги сабабли олди-сотди ишларида муаммолар юзага келаётганлиги инобатга олиб отасини ўлганлик фактини суд орқали белгилашда амалий ёрдам беришни сўради.
Мурожаат юзасидан фуқаро Адҳамжон Асқаров билан ўтказилган суҳбатда, у ўз аризасидаги ҳолатларни тасдиқлаб, отаси А.Асқаров ҳақиқатдан ҳам 10.11.2005 йилда ўз яшаш хонадонида касаллик туфайли вафот этганини, ҳамма тегишли дафн маросимларни ўтказиб Яйпан шаҳар Оқтепа қабристонига дафн қилинганлиги, буни таъзияда қатнашган ва маҳалла аҳли тасдиқлаши мумкинлиги, онаси Э.Якубова номига 2013 йилда “Спарк” русумли автомашина сотиб олганликлари ва ундан шу вақтга қадар фойдаланиб келганликлари, бироқ кейинги кунларда улар автомашинани сотмоқчи бўлиб, олди-сотди ишларини расмийлаштириш учун отасининг розилиги бўлиши талаб қилинганлиги, ваҳоланки улар отаси вафт этган вақтда отасининг ўлими билан боғлиқ ҳужжатларни расмийлаштирилмаганлиги, ота-онасининг қонуний никоҳлари хозирда ҳам мавжудлиги, отасининг ўлим гувоҳномасини сўраб  туман ФҲДЁ бўлимига қилган мурожаатига туман ФҲДЁ бўлими томонидан берилган жавоб хатида, фуқаро Ахроржон Асқаровнинг ўлим ҳақидаги тиббий гувоҳномаси мавжуд эмаслиги сабабли отасининг ўлганлик фактини белгилаш бўйича ўзи яшаб турган жойдаги Фуқаролик ишлари бўйича судга мурожаат қилиши мумкинлиги ҳақида тушунтирилганлиги маълум бўлди.
Ўзбекистон туман ФҲДЁ бўлимининг фуқаро А.Асқаровга берган жавоб хатида унинг отасини номига тегишли ўлим ҳақидаги далолатнома ёзувини тиклашни сўраб берган мурожаати ўрганиб чиқилгани, туман ФҲДЁ бўлими архивини 2002-2020-йиллар текширилганида отасининг ўлим ҳақидаги далолатнома ёзуви чиқмаганлиги сабабли Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг “Фуқаролик ҳолати далолатномаларини қайд этиш қоидалари”га, “ФҲДЁ органларида иш юритиш тартиби тўғрисидаги Йўриқнома”га ҳамда Оила кодексига асосан ўлимни қайд этиш марҳумни яшаш жойидаги ёки ўлим содир бўлган жойдаги ФҲДЁ органи томонидан ўлим тўғрисидаги тиббий гувоҳнома ва марҳумнинг шахсини тасдиқловчи ҳужжатлар асосида қайд этилиши, ўлим ҳақида тиббий гувоҳноманинг мавжуд эмаслиги сабабли отасини вафот этганлик фактини белгилаш масаласида ўзи яшаб турган жойдаги судга мурожаат қилиш ҳуқуқи тушунтирилган.
Ўрганиш давомида фуқаро А.Асқаровнинг ўлими ҳақидаги далолатнома ёзуви мавжуд ёки мавжуд эмаслиги Фарғона вилояти Фуқаролик ҳолати далолатномаларини ёзиш Давлат архиви орқали текширилганида Фарғона вилоят бошқармаси ФҲДЁ органи (архиви)нинг 26.06.2020 йил кунги 10/1-1415-сон чиқиш рақами билан берилган 71-илова маълумотномасида фуқаро А.Асқаровнинг ўлим ҳақида далолатнома ёзуви Ўзбекистон туман ФҲДЁ, Фарғона вилоят ФҲДЁ архивида 2002-2020 йиллар текширилганида мавжуд эмаслиги кўрсатилган.
Шунингдек, Ўзбекистон туман ободонлаштириш бошқармасининг     2020 йил 22 июндаги 146-сонли хати ҳамда Ўзбекистон туман туркистон МФЙ маълумотномасида Яйпан шаҳар Б.Ғофуров кўчаси 6-уйда яшаган, 1952 йил 5 сентябрда туғилган Асқаров Ахрор Акбарович 2005 йил 10 ноябрь куни вафот этгани ва Яйпан шаҳар Оқтепа қабристонига дафн этилгани  кўрсатилган.
Фуқаро А.Асқаров аризасида келтирилган ҳолатлар ва ўрганиш давомида олинган маълумотлар тўлиқ ва атрофлича ўрганилиб,  Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 13 майдаги ПҚ-3666-сонли қарори билан тасдиқланган Адлия вазирлиги тўғрисидаги Низомнинг 12-бандига мувофиқ давлат, юридик ва жисмоний шахслар манфаатларини кўзлаб судларга давлат божи тўламасдан аризалар ва даъволарни киритиш вазифаси белгиланлиги ҳамда Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик процессуал кодексининг 295-296-моддалари, Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 13 апрелдаги ПҚ-3666-сонли қарори билан тасдиқланган “Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлиги тўғрисида”ги Низомга асосан туман адлия бўлими томонидан Фуқаролик ишлари бўйича Ўзбекистон туманлараро судига фуқаро Адҳам Асқаров манфаатларини кўзлаб марҳум, 05.09.1952 йилда Учкўприк туманида туғилган фуқаро Асқаров Ахрор Акбаровични 2005 йил 10 ноябрь куни вафот этиб, Яйпан шаҳар “Оқтепа” қабристонига дафн этилганлигини инобатга олиб, ўлим фактини белгилаш тўғрисида ариза киритилди.
Фуқаролик ишлари бўйича Ўзбекистон туманлараро судининг 14.07.2020 йил кунги Ҳал қилув қарорига асосан туман адлия бўлимининг  фуқаро А.Асқаров манфаатларини кўзлаб ўлим фактини белгилаш тўғрисидаги аризаси қаноатлантирилиб, Ўзбекистон туман Туркистон МФЙ Б.Ғофуров кўчаси 6 уйда яшаган фуқаро Асқаров Ахрор Акбаровичнинг  10.11.2005 йилда вафот этганлиги факти белгиланди.
Хулоса ўрнида таъкидлаш лозимки, аҳолининг ҳуқуқий онги ва ҳуқуқий маданиятини юксалтириш, қонун ҳужжатлари ва уларнинг мазмун-моҳияти, аҳамияти юзасидан самарали тарғибот тадбирларини олиб бориш давлат ва жамиятда қонун устувор бўлиши ҳамда фуқароларнинг ҳуқуқ ва эркинликлари, қонуний манфаатларини таъминлашда муҳим аҳамиятга эгадир.


Ўзбекистон туман адлия бўлими бош маслаҳатчиси Насимбек Пайғамов

Фарғона вилоятидаги давлат органлари ва ташкилотлари юридик хизматларида мавжуд бўш иш ўринлари ҳақида маълумот

1. Фарғона  вилоят давлат санитария-эпидемиология назорати бошқармаси
Манзил: Фарғона шаҳар Табобат кўчаси 26 уй.
2. Бюджетдан ташқари пенсия жамғармаси Фарғона вилоят бошқармаси
Манзил: Фарғона шаҳар Фаробий кўчаси 68-уй.
3. Фарғона тумани молия бўлими
Манзил: Фарғона тумани, Водил мфй, Марғилон кўчаси 4-уй.
4. Фарғона тумани ободонлаштириш бошқармаси
Манзил: Фарғона тумани, Юқори Водил мфй, Яхши ният кўчаси 8-уй.
5. Бюджетдан ташқари пенсия жамғармаси Сўх туман бўлими
Манзил: Сўх тумани Сохибқирон Темур кўчаси 3-уй.
6. Сўҳ тумани ҳокимлиги
Манзил: Сўҳ тумани Сохибқирон Темур кўчаси 101 уй.
7. Сўҳ тумани ҳокимлиги маданият бўлими
Манзил: Сўх тумани  А.Темур кўчаси 6-уй.
8. Ўзбекистон туман мактабгача таълим бўлими
Манзил: Ўзбекистон туман Зиёкор кўчаси 98-Б уй.
9. Ёзёвон тумани халқ таълими
Манзил: Ёзёвон туман Мустакиллик кучаси 53 уй.
10. Бувайда туман тиббиёт бирлашмаси
Манзил: Бувайда тумани Янгиқўрғон қишлоғи.
11. Қўқон шаҳар ҳокимлиги
Манзил: Қўқон шаҳар Истамбул кўчаси 1-уй.                    
12. Қўқон шаҳар маданият бўлими
Манзил: Қўқон шаҳар Ўрда таги 10а-уй.
13. Қўштепа туман молия бўлими
Манзил: Қўштепа тумани Шодлик МФЙ Бахмал кўчаси 6 уй.
14. Қўштепа туман мактабгача таълим бўлими
Манзил: Қўштепа тумани Бахмал кўчаси.
15. Учкўприк туман маданият бўлими
Манзил: Учкўприк тумани Наврўз шох кўчаси.
16. Учкўприк туман ҳокимлиги
Манзил: Учкўприк тумани Навруз кўчаси 46-уй.
17. Олтиариқ тумани халқ таълими бўлими
Манзил: Олтиариқ туман Ўзбекистон кўчаси 41-уй.
18. Фурқат туман давлат солиқ инспекцияси
Манзил: Фурқат тумани Навбахор шахарчаси 5 уй.
19. Тошлоқ туман мактабгача таълим бўлими
Манзил: Тошлоқ тумани А.Навоий кўчаси 30-уй.
20. Данғара туман ҳокимлиги
Манзил: Данғара туман Тошкент кўчаси 69 уй.
21. Данғара тумани Мактабгача таълим бўлими
Манзил: Данғара тумани Тошкент кўчаси 4-уй.
22. Ёзёвон туман ободонлаштириш бошқармаси
Манзил: Ёзёвон туман Хидоят кучаси 1 уй.
23. Марғилон шаҳар ҳокимлиги ободонлаштириш бошқармаси
Манзил: Марғилон шаҳар,  Мустақиллик кўчаси 452 А уй.
24. Қувсой шаҳар ободонлаштириш бошқармаси
Манзил: Қувасой шахар Бунёдкор кўчаси 2-уй.
25. Қўқон шаҳар ободонлаштириш бошқармаси
Манзил: Қўқон шаҳар
26. Фарғона шаҳар ободонлаштириш департаменти
Манзил: Фарғона шаҳар Юксалиш 59 а уй.

“Юридик хизмат ходимини лавозимга тайинлаш ва озод қилиш масалаларини адлия органлари билан келишиш тартиби тўғрисида”ги Низом (2017 йил 28 февраль, рўйхат рақами 2864)га мувофиқ давлат органлари
ва ташкилотлари номзодни лавозимга тайинлаш масаласини келишиш учун тегишли адлия органига қуйидаги ҳужжатларни тақдим этади:
давлат органи ва ташкилоти раҳбарининг номзодни лавозимга тавсия этиш тўғрисидаги тақдимномаси;
номзоднинг ушбу Низомнинг 1 ва 2-иловаларига мувофиқ шаклдаги анкетаси ва яқин қариндошлари ҳақидаги маълумот;
иш берувчи давлат органи ва ташкилотининг муҳри билан аслига тўғрилиги тасдиқланган номзоднинг олий юридик маълумоти тўғрисидаги дипломининг нусхаси ёки олий юридик маълумоти тўғрисидаги дипломдан кўчирма — Ўзбекистон Республикаси олий таълим муассасаларини давлат гранти бўйича ўқиб тугатганлар учун;
иш берувчи давлат органи ва ташкилотининг муҳри билан аслига тўғрилиги тасдиқланган номзоднинг олий маълумоти тўғрисидаги дипломининг нусхаси ва Тошкент давлат юридик университети ҳузуридаги Юридик кадрларни халқаро стандартлар бўйича профессионал ўқитиш марказида юридик мутахассислик бўйича қайта тайёрлаш курсларини тамомлаганлик тўғрисидаги дипломдан нусха — олий юридик маълумот тўғрисида дипломга эга бўлмаганлар учун;
номзод меҳнат дафтарчасининг белгиланган тартибда тасдиқланган нусхаси ёхуд ундан кўчирма, агар мавжуд бўлса. Агар номзод хорижда таълим олган бўлса иш берувчи давлат органи ва ташкилотининг муҳри билан аслига тўғрилиги тасдиқланган хорижда ўқишни тамомлаганлик тўғрисидаги ҳужжат ва ушбу ҳужжатнинг Ўзбекистон Республикасидаги ҳужжатга эквивалент деб топилганлиги тўғрисида ваколатли давлат органи томонидан берилган гувоҳноманинг нусхалари тақдим этилади;
Юридик хизмат ходими лавозимига келишиш учун бир ёки ундан ортиқ номзодлар тавсия этилганда, мазкур ҳужжатлар ҳар бир номзод учун алоҳида тақдим этилади. Давлат органлари ва ташкилотлари томонидан тақдим этилган ҳужжатлар қайтариб берилмайди.
Юридик хизмат ходимини лавозимга тайинлашни келишиш масаласини кўриб чиқишда номзод билан суҳбат ўтказилади. Суҳбат адлия органларида ташкил этиладиган комиссиялар томонидан ўтказилади. Юридик хизмат ходимини лавозимга тайинлаш учун ҳужжат топширган номзодларга бериладиган саволлар рўйхати Адлия вазирлигининг расмий веб-сайтида: (http://www.minjust.uz/uz/activity/coordination/98449/) жойлаштирилган.
Тел: 0 (373) 241-75-46

     Низоларни суд иштирокисиз ҳал этиш мумкинми?
Халқимизнинг азалдан урф-одатлари ва амалга оширадиган жамоавий ҳатти-ҳаракатлари ўзаро кенгаш билан амалга оширилган. Ҳозирги замон маҳалла институтининг туб илдизи минг йилликларга бориб тақалади. Асрлардан шаклланиб келган тажриба бугун ҳам ўз қийматини йўқотгани йўқ.
“Кенгашли тўй тарқамас”, “Бир болага етти маҳалла ота-она” каби ҳикматли сўзлар бежизга айтилмаганлигини ҳаёт кўрсатмоқда.
Шунинг учун, қайси оилада бир муаммо юзага келса ёки бир инсоннинг ҳатти-ҳаракатида тартиб-қоидаларга зид ишлар содир бўлса дарҳол маҳаллада мухокама қилинган ва ечими топилган. Ўша замонинг судяси бўлган қозига етиб борилгунча кўплаб муаммоли масалалар маҳалладан чиқмай ҳал этилган. Маконнинг ҳурматли кишиси, оқсоқоллари мавжуд чигал вазиятларнинг оқилона ечимини топишган. Ўз ўрнида одамлар ҳам ўзларининг ҳурматли кишиси - оқсоқолига итоат этганлар.
Замонлар тараққий этди, маданиятлар ва урф-одатлар ҳам янгича қарашлар билан шаклланди. Жамиятлар демократик тамойиллар ва қонун-қоидалар устида тараққий этиб бормоқда. Ўзбекистон ҳам инсонпарвар демократик ҳуқуқий давлат қуриш, ижтимоий адолатга таянган жамият барпо этиш йўлида ўз Конституциясини қабул қилган ва бу йўлда оғишмай давом этмоқда.
Конституциянинг 19-моддасида Ўзбекистон Республикаси фуқароси ва давлат бир-бирига нисбатан бўлган ҳуқуқлари ва бурчлари билан ўзаро боғлиқдирлар. Фуқароларнинг Конституция ва қонунларда мустаҳкамлаб қўйилган ҳуқуқ ва эркинликлари дахлсиздир, улардан суд қарорисиз маҳрум этишга ёки уларни чеклаб қўйишга ҳеч ким ҳақли эмаслиги белгиланган бўлиб, ҳар қандай ҳақ-ҳуқунинг чеканиши фақат суд ҳукми билангина амалга оширилади.
Бугун замонавий дунёда кўплаб ривожланган демократик мамлакатлар медиаторлар иштирокида низоли ҳаракатларнинг судгача ҳал этиш тартибларини ишлаб чиқмоқдалар. (Бу жараён халқимиз турмушида урф-одатларимиз бўйича ҳурматли маҳалла оқсоқолининг оқилона қарорлари билан низоларни ҳал этишига ўхшайди).
Ўзбекистонда ҳам 2018 йил 3 июльда “Медиация тўғрисида” Қонун  қабул қилинган. Қонунга кўра медиация — келиб чиққан низони тарафлар ўзаро мақбул қарорга эришиши учун уларнинг ихтиёрий розилиги асосида медиатор кўмагида ҳал қилиш усули, медиатор — медиацияни амалга ошириш учун тарафлар томонидан жалб этиладиган шахсдир.
Ушбу Қонун фуқаролик ҳуқуқий муносабатлардан, шу жумладан тадбиркорлик фаолиятини амалга ошириш муносабати билан келиб чиқадиган низоларга, шунингдек якка меҳнат низоларига ва оилавий ҳуқуқий муносабатлардан келиб чиқадиган низоларга медиацияни қўллаш билан боғлиқ муносабатларга нисбатан, агар қонунда бошқача қоида назарда тутилмаган бўлса, татбиқ этилади.
Медиация махфийлик, ихтиёрийлик, тарафларнинг ҳамкорлиги ва тенг ҳуқуқлилиги, медиаторнинг мустақиллиги ва холислиги принциплари асосида амалга оширилиши керак.
Юқоридаги ишларни самарали ташкил этиш ва ривожлантириш, жисмоний ва юридик шахсларнинг ҳуқуқлари ва қонуний манфаатларини ҳимоя қилиш тизимини такомиллаштириш, низоларни ҳал қилишнинг муқобил имкониятларини кенгайтириш, шунингдек, судларда иш ҳажмини мақбуллаштиришда медиация институти, ҳакамлик судлари ва халқаро арбитражларнинг ролини тубдан ошириш мақсадида жорий йилнинг 17 июнь куни Ўзбекистон Республикаси Президентининг ПҚ-4754-сон “Низоларни муқобил ҳал этишнинг механизмларини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида” Қарори имзоланди.
Қарорга мувофиқ, 2020 йил 1 августдан бошлаб эксперимент тариқасида Давлат божхона қўмитаси, Ер ресурслари, геодезия, картография ва давлат кадастри давлат қўмитаси, Молия вазирлиги ҳузуридаги бюджетдан ташқари Пенсия жамғармаси ҳамда Наманган, Бухоро ва Тошкент вилоятлари ҳокимликлари ҳузурида Жисмоний ва юридик шахслар ҳамда давлат органлари ўртасидаги низоларни судгача ҳал қилиш бўйича апелляция кенгашларини (кейинги ўринларда — Апелляция кенгаши) ташкил этилади ҳамда жисмоний ва юридик шахсларнинг давлат органлари ёки мансабдор шахсларнинг ғайриқонуний хатти-ҳаракатлари (қарорлари) ёхуд ҳаракатсизлиги натижасида ўз ҳуқуқлари ва эркинликлари ҳамда қонун билан қўриқланадиган манфаатлари бузилганлиги ҳақидаги мурожаатлари Апелляция кенгаши томонидан кўриб чиқилиши тартиби ўрнатилади.
Мазкур тартиб жисмоний ва юридик шахсларнинг бундай ишлар юзасидан тўғридан-тўғри бошқа ваколатли давлат органларига мурожаат қилиш ҳуқуқини истисно этмайди.
Шунингдек, қарорда қуйидагилар Апелляция кенгашининг асосий вазифалари этиб белгиланди:
жисмоний ва юридик шахслар ҳамда давлат органи ўртасида юзага келадиган низоларни судгача кўриб чиқиш ва хулоса қабул қилиш орқали уларни ҳал этиш чораларини кўриш;
мурожаатни кўриб чиқишда қонун ҳужжатида турлича талқин этилиши мумкин бўлган нормалар аниқланган, у амалиётда нотўғри ёки зиддиятли тарзда қўлланилган тақдирда, уларни белгиланган тартибда расмий шарҳлашни ташкиллаштириш бўйича чораларни кўриш;
мурожаатни кўриб чиқишда аниқланган қонун ҳужжатларидаги бўшлиқларни бартараф этиш бўйича таклифлар киритиш.
Апелляция кенгашининг таркиби тегишли давлат органи раҳбарининг қарори билан икки ярим йил муддатга 7 нафардан 11 нафаргача аъзолардан иборат таркибда тузулиши мумкин.
Апелляция кенгаши аъзолигига амалий тажрибага ва обрў-эътиборга эга давлат органининг марказий аппарати таркибий бўлинмалари раҳбарлари ва ходимлари, шунингдек соҳада катта амалий тажриба ёки илмий салоҳиятга эга бўлган обрўли фуқаролар қабул қилинади.
Адлия вазирлиги апелляция кенгаши ташкил этилаётган давлат органларининг бу борадаги фаолиятини доимий равишда мониторинг қилиш билан бирга тизимнинг самарали ишлашини таъминлаш мақсадида уларга амалий ва услубий жиҳатдан кўмак бериб боради.
Бундан ташқари низоларни муқобил усулда ҳал этиш билан шуғулланувчи профессионал медиаторларнинг ўзаро бирлашувига асосланган Медиация маркази;
профессионал медиаторлар, ҳакамлик судлари ва халқаро арбитражларнинг ўзаро бирлашувига асосланган Низоларни муқобил усулда ҳал этиш маркази нодавлат нотижорат ташкилоти сифатида ташкил этилиши ва фаолият юритиши мумкин.
медиация, ҳакамлик судлари ҳамда халқаро арбитраж соҳаларида мутахассисларни тайёрлаш ва малакасини ошириш учун ўқув курсларини ташкил этиш орқали медиаторларни тайёрлаш 72 соатдан кўп бўлмаган ўқув курслари бўйича амалга оширилади ва уларни муваффақиятли якунлаган тингловчиларга сертификат берилади.
Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлиги профессионал медиаторлар, ҳакамлик судлари ва халқаро арбитражлар ўртасида доимий равишда Марказлар ташкил этилишининг ижобий тарафлари ҳақидаги тарғибот ишларини ва бу борадаги фаолиятни мониторинг қилиб боради ҳамда ҳар чоракда амалга оширилаётган ишлар тўғрисида Ўзбекистон Республикаси Президенти Администрациясига ахборот киритади.
“Жисмоний ва юридик шахслар ҳамда давлат органлари ўртасидаги низоларни судгача ҳал қилиш бўйича апелляция кенгаши тўғрисида”ги НИЗОМга кўра апелляция кенгаши тегишли давлат органи ҳузурида низоларни судгача ҳал қилиш мақсадида тузиладиган коллегиал-маслаҳат органи ҳисобланади.
Апелляция кенгаши жисмоний ва юридик шахслар ҳамда давлат органлари ўртасида юзага келадиган низоларни судгача кўриб чиқиш ва хулоса қабул қилиш орқали уларни ҳал қилиш чораларини кўради.
Апелляция кенгаши аъзоси кенгаш кун тартибига киритилган масалалар юзасидан мажлисда ишнинг натижасидан шахсан, бевосита ёки билвосита манфаатдор бўлса ёхуд унинг холислиги ва беғаразлигига шубҳа туғдирадиган бошқа ҳолатлар мавжуд бўлса иштирок этиши мумкин эмас. Бунда судгача ҳал этиладиган низоларнинг адолатли қарор топиши ва холислик таъминланади.
Апелляция кенгашининг мажлисида мухокама қилинган масала асосида қабул қилинган қарор хулоса шаклида расмийлаштирилади ва мажлисда иштирок этган барча аъзолар томонидан имзоланиши керак.
Бугун инсонларнинг оғирини енгил қилиш, юзага келган низоларнининг адолатли ечимини топиш ва судгача ҳал этиш нақадар муҳим ва замон талаби ҳамдир.
Президентимизнинг ПҚ-4754-сон “Низоларни муқобил ҳал этишнинг механизмларини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида” Қарори айни кутилган муҳим хужжат бўлиб, инсонларнинг турмуш тарзида юзага келган муаммолар ва низоларни ҳал этишда катта аҳамият касб этиши муқаррар.

Олтиариқ туман адлия бўлими
катта маслаҳачиси
Б.Муҳамадалиев

       Бир суд – бир инстанция тамойили
Маълумки, янгиланаётган Ўзбекистон Республикасида барча соҳада кенг кўламли ислоҳотлар амалга оширилмоқда. Жумладан, суд-ҳуқуқ соҳасида мисли кўрилмаган ислоҳотларни амалга оширилаётганлиги таъкидлаш лозим. Чунки бу соҳани аввалгиси билан бир-бирини таққослаш мумкин емас.
Илгари суд органлари фуқаролар онгида фақатгина жазоловчи орган сифатида шаклланган бўлса, ендиликда инсон ҳуқуқлари ва манфаатларини ҳимоя қилувчи органга айланиб бормоқда. Суд ҳокимиятини том маънода адолат қўрғонига айлантиришда, яқиндагина қабул қилинган Ўзбекистон Республикаси Президентининг 24.07.2020 йилдаги “Судлар фаолиятини янада такомиллаштириш ва одил судлов самарадорлигини оширишга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги ПФ-6034-сонли Фармони муҳим ўринга касб етади.
Ушбу Фармон билан фуқаро ва тадбиркорларнинг ҳуқуқ ва қонуний манфаатларини ишончли ҳимоя қилиш чоралари кучайтирилмоқда. Хусусан, суд тизимида 2020 йил 1 январдан бошлаб, маъмурий ҳуқуқбузарлик тўғрисидаги ишларни кўриб чиқиш ваколатлари маъмурий судлардан жиноят ишлари бўйича судларга ўтказиш, маъмурий ва бошқа оммавий ҳуқуқий муносабатлардан келиб чиқадиган ишларни кўришга ихтисослаштирилган Қорақалпоғистон Республикаси, вилоятлар марказлари ва Тошкент шаҳрида туманлараро маъмурий судларни ташкил етиш, шу муносабат билан туман (шаҳар) маъмурий судларни тугатиш. Бунда Қорақалпоғистон Республикаси, вилоятлар ва Тошкент шаҳар маъмурий судлари сақлаб қолиниши белгиланмоқда.
Aмалдаги қонун ҳужжатларига мувофиқ, туман (шаҳар) маъмурий судлари маъмурий ҳуқуқбузарликка оид ҳамда оммавий ҳуқуқий муносабатлардан келиб чиқадиган маъмурий ишларни кўриб чиқмоқда. Бу еса ўз навбатида судларда айни бир вақтда ҳам оммавий, ҳам маъмурий ҳуқуқбузарликка оид ишларни кўриб чиқилиши судьяга мураккаблик туғдириши билан биргаликда, бир-биридан тубдан фарқ қилувчи муносабатларга оид ишлар бўйича якуний тўхтамга келишга, айрим ишлар бўйича ҳуқуқбузарларни тарбиялаш мақсадида жазолашга тўғри келмоқда. Бу ҳолат, судьяларни ихтисослашишига монелик қилиб келаётган еди. Чунки, судлар ихсослашишуви биринчи навбатда судьянинг бир муносабатга оид ишларни кўриши шу соҳани тартибга солувчи қонун ҳужжатларини мукаммал ўрганилишига, қонун ҳужжатларни тўғри ва аниқ қўлланилишига, бир хил суд амалиёти йўлга қўйилишига, фуқаролар ва тадбиркорлик субъектлари ҳуқуқ ва қонуний манфаатлари тўлиқ ҳимоя қилинишига, пировард натижада қонуний, асосли ва адолатли суд қарорлари қабул қилинишига олиб келади.
Шу маънода, Фармон билан маъмурий судлар фақатгина маъмурий ва бошқа оммавий ҳуқуқий муносабатлардан келиб чиқадиган ишларни кўришга ихтисослаштирилмоқда.
Шунингдек, 2021 йил 1 январдан ишларни назорат тартибида кўриш институти тугатилади, жиноят ишларини судда кўриш учун тайинлашда қарорларни тортишув тамойили асосида тарафлар иштирокида қабул қилиш тартиби белгиланади, дастлабки эшитув босқичи киритилади.
2021 йил 1 январдан туманлараро, туман (шаҳар) судининг қарорини вилоят ва унга тенглаштирилган суд томонидан, вилоят ва унга тенглаштирилган суднинг биринчи инстанция суди сифатида чиқарган қарорини Олий суднинг судлов ҳайъати томонидан апелляция тартибида қайта кўриб чиқиш, апелляция тартибида кўрилган суд қарорини Олий суднинг судлов ҳайъати томонидан кассация тартибида қайта кўриб чиқиш, Олий суд судлов ҳайъатлари томонидан кассация тартибида кўриб чиқилган ишлар бўйича чиқарилган суд қарорларини Олий суд раиси, Бош прокурор ва улар ўринбосарлари протестига кўра кассация тартибида такроран кўриб чиқиш тартиблари жорий қилинади.
Хулоса ўрнида, албатта ҳар ислоҳотдан ижобий натижалар ва самаралар кутилади. Юқорида қайд етилган Фармон билан белгиланаётган қоидалар ҳам яқин йиллар ичида ўзининг ижобий натижаларини бериб, судлар томонидан фуқаролар ва тадбиркорлик субъектларининг ҳуқуқлари ва қонуний манфаатларини суд йўли билан ишончли ҳимоя қилинишини, ишларни судда кўрилиш сифати ошишини, адолатли ва қонуний суд қарорларини қабул қилинишини таъминлайди.

Қўштепа тумани адлия бўлими етакчи маслаҳатчиси З.Халимжонов